Osmanlı’da Saray Hizmetlisi Olan Sınıf

Harem, Arapçada yasak anlamını taşır ve padişahın özel hayatının devam ettiği yerdir. Osmanlı’da saray hizmetlisi olan sınıf, bu üç bölüme dağılmıştır. Sarayın ayrılan bu üç bölümü de kendi aralarında farklı sınıflara ayrılmaktadır. Ayrıca padişahın özel hizmetine ayrılmış iç oğlanlar hizmet vermektedir.

Birun’da Kimler Hangi Görevleri Gerçekleştirirdi?

Birun yani sarayın içinde hizmet veren görevliler; Hacegân, Eminler ve Erbâb-ı Hizmet olarak üç kısma ayrılır. Bu kısımlar da kendi içlerinde yine ayrı görevlere sahip hizmetleri oluştururdu.

• Hacegânlar; müneccimbaşılar, hekimbaşılar ve padişah hocalarından oluşur.
• Eminler; Şehremini, darphane emini, matbah-ı amire emini görev yapardı.
• Erbâb-ı hizmet: Emir-i alem, kapıcılar kethüdası, çaşnigir başı, bostancılar, ehl-i hiref ve çavuşbaşından oluşurdu.

Müneccimbaşılar gelecekle ilgili tahminleri yapardı. Hekimbaşılar, sarayın doktorlarıydı. Padişah hocaları, yüksek ilmiye ile hizmet ederlerdi. Şehremini, saray ihtiyaçlarına, tamiratlara, bakım ve onarıma bakardı. Darphane emini, para basımıyla görevliydi. Matbah-ı amire emini, sarayın mutfak işiyle ilgilenirdi.

Emir-i alem, saltanat sancaklarından mesuldü. Kapıcılar kethüdası, sarayın kapılarını beklerdi. Çaşnigir başı, saraydaki sofra hizmetlerini yapan kişiydi. Bostancılar, saray bahçesi ve sahillerden sorumluydu. Ehl-i hiref, saraydaki sanatkarlardı. Çavuşbaşı ise, Divan-ı Hümayun toplantılarında mübaşirlik görevini yerine getirirdi.

Enderun’daki Saray Görevlileri Kimlerdir?

Osmanlı’da saray hizmetlisi olan sınıf içinde, Enderun görevlileri de bulunmaktadır.

• Has Odabaşı: Has Oda amiri olarak hizmet verir.
• Silahdar Ağa: Padişahın silahlarından sorumludur.
• Çuhadar Ağa: Padişahın giyeceği kaftan ve kürklere bakar.
• Rikabdar: Padişahın çizme ve ayakkabılarından sorumludur.
• Tülbent Ağası: Padişahın sarık ve çamaşırlarını korumakla görevlidir.
• Kapı Ağası: Padişahın mutlak vekilidir ve sarayın genel sorumlusudur.

Enderun’da görevli diğer hizmetliler arasında; Babüssade Kapısı’nı koruyan Ak ağalar dışında acemiler ve devşirmeler de bulunurdu.

Osmanlı Sarayı’nda Harem Görevlileri Kimlerdir?

Osmanlı padişahlarının, özel hayatlarının geçtiği yer haremdi. Harem-i Hümayun olarak geçek bu yerin sorumlusu, en yüksek rütbeye sahip Darüssade Ağası idi. Vezir-i azam ve şeyhülislamdan sonra, padişahın haremini korumak, Darüssade Ağası’na aitti.

• Saray Ağası: Sarayın temizlik, düzen işlerinden sorumludur.
• Saray Kethüdası: Saray kapısı nöbetçilerini idare eder.
• Hazinedar Ağa: Harem bölümünün masraflarını kontrol eden kişidir.

Harem bölümünde ayrıca; iç oğlanları, diğer harem ağaları, kethüda ve imam da görev yapardı. Aynı zamanda haremde; Afrikalı, Gürcü, Çerkez kökenli kadınlar hizmet verirdi. Çoğu zaman sadece padişaha hizmet eden cariyeler; valide sultanlara, şehzadelere ve padişahların tüm ailesine hizmet etmişlerdir.

Osmanlı Sarayı’nda İç Oğlanları Ne Görev Yapardı?

İç oğlanları; Osmanlı’da saray hizmetlisi olan sınıf içinde en seçkin olanlarıdır. Padişahın en yakınındaki kişilerdir. Özellikle kul olarak yaşayan devlet adamlarının istihdamı döneminde, altın çağlarını yaşayan iç oğlanları, birçok önemli konuda hizmet verirdi.

Padişah adına saray içinde ve dışında oluşan ilişkileri yürütür, iletişim kanallarını gösterir, gelir gider kayıtlarını tutar, harcamaları yönetir, saray içinde bulunan kutsal emanetlere göz kulak olurlardı. İç oğlanları, padişahın ve iç sarayın oluşan tüm ihtiyaçlarını karşılardı.