Geçenlerde ofiste arkadaşlarla sohbet ederken, ‘motivasyon’ ve ‘meditasyon’ un karıştırıldığını fark ettim. Daha doğrusu, motive edilmeyişlerini kendi meditasyon eksiklikleriymiş gibi kabullenmişler, kabullendirilmişler. O zaman açıklayalım motivasyon nedir? Motivasyonu etkileyen faktörler nelerdir?
Motivasyonu iki başlıkta inceleyebiliriz. Kişisel motivasyon ve İş motivasyonu (şirket içi motivasyon). Ben bu yazıda oldukça eksikliğini gördüğümüz şirket içi motivasyonu ele alacağım.
Motivasyon nedir?
Motivasyon, bir insanı belirli bir iş işin harekete geçiren güç demektir. Motivasyon kişilerin bekleyiş ve ihtiyaçları, amaçları davranışları ve kendilerine performansları hakkında bilgi verilmesiyle ilgilidir. Ne yazık ki günümüzde birçok çalışma ortamı, çalışanın çalışma kültürünü, bilgisini hatta öz motivasyonunu kurutma üzerine kuruludur. Binbir zahmetle eğitimlerini tamamlamış, kendilerini eğitmiş, geliştirmiş, kendine meslek seçmiş ve olanda kendini donatmış, donatmaya devam eden birçok çalışan; şirket işi kaos, iş verenlerin ego savaşları, sektörle ve işle alakası olmayan insanlarla bir şeklide (torpil) çalışmak zorunda bırakılmasıyla sömürülüyor. Bu durum kişisinin işsel öz motivasyonunu yok ederken, bir yandan da şirket içi tatminsizliklerle, motivasyonları gasp ediliyor ve iş ahlakı, iş performansları kocaman bir mutsuzluğa dönüşüyor. Burada altı çizilesi en vahim durum ise iş istihdamı olmadığı için, yaşam koşullarının giderek pahalanması ve sonunda uzayıp giden işsizlik döngüsüne katılmamak için kendini tüketen yerlere mecbur kalmaları. Bir başka vahim durum ise özellikle özel sektörün bir iş yasasının olmaması ve asla ama asla denetleniyor olmaması. Patron dediğimiz ve tek özelliği parası olması olan insanların, ‘sana iş veriyorum. Bana aitsin’ tutumlarıyla iş yerlerinde at koşturmaların önüne geçilmemesi. Haftanın altı günü mesaisini gidip gelen çalışanın, maaşlarını alabilmeleri için dilendirilmelerinin önüne geçilmemesi, bunların denetlenmemesi korkunç ama gerçek bir durum. Maruz kaldığımız tüm bu durumlar (ki daha neler var ama uzatmayacağım) iş motivasyonumuzu yok ediyor. Her sabah ofise gitmeyi büyük bir kabusa çeviriyor. Peki bu durumu tersine çevirmek mümkün mü? Tabi ki evet. Motivasyonu doğrudan etkileyen faktörlerle, durumu tam tersine çevirebilir, verimli bir çalışma ortamı sağlanabilir.
Motivasyonu etkileyen faktörler neler?
İyileştirilmiş emek hakkı (ücret)
Çalışanların hem bedensel hem zihinsel olarak ortaya koyduğu emeğin karşılığı aldıkları ücret, motivasyonu etkileyen en önemli faktörlerin başında geliyor. Hak ettiğini aldığını düşünen çalışanlarınız çok daha motive bir şekilde çalışır ve kendini değerli hisseder. İş yerinin vereceği iyi bir ücret, aynı zamanda çalışanların hayat şartlarını da olumlu etkileyecek dolayısıyla bu durumda iş performansına yansıyacaktır. Buna rağmen, şirket içi motivasyonu sağlayan ücret tek başına yeterli değildir.
Rahat bir çalışma ortamı
Çalışma arkadaşlarınız için hazırlayacağınız rahat olabilecekleri bir çalışma ortamı, onların işe uyum sağlayabilmeleri için önemli bir kademedir. Şirket içi motivasyon yalnızca maddi değil manevi olarak da sağlanmalı. Ofis dekorasyonunun eğlenceli ve işlevsel ve havadar olması, çalışanlarınızın enerjilerini yükseltir. Bu ortamda yaratacağınız temiz ve düzenli atmosfer yapılacak işi daha cazip kılar. Kasvetli mekanlar çalışanlarınızı depresif hale sokarak motivasyonlarını olumsuz etkiler.
Ödül ve takdir
Çalışma arkadaşlarınızın, yaptıkları işlerin geri dönüşü olmasını bekleme eğilimindedir. İyi yapılan işleri takdir etmeniz şirket içi motivasyonun sağlanması açısından önemlidir. Sürekli olarak eleştirdiğiniz bir çalışanın verimi giderek düşer, kendini yetersiz hisseder. Performanslarını beğendiğiniz çalışanlarınızı ödüllendirerek motive edebilirsiniz. Ödül sistemini işletme içi kurallarla belirleyebilirsiniz. Çalışanlarınızın potansiyellerini keşfetmelerini sağlayacak küçük primler bile çok etkili olabilir.
Sorumluluk ve yetkiler
Çalışanlarınıza, normalde yapmadıkları bir iş vererek onlara güvendiğinizi gösterebilirsiniz. Şirket içi motivasyonu dolaylı olarak sağlayan sorumluluk ve yetki verme çalışanlarınızı mental olarak rahatlatır. Karar aşamalarında fikirlerini alarak da işte sürekliliği sağlayabilirsiniz. Sorumlulukları ve yetkileri artan çalışanlarınız, bu işte devam edebileceğini düşünür.
Şirket motivasyonu
İşletmeler statik bir yapıdadır; yapılan işin niteliği ve iş modelleri kendini sürekli yeniler. Çalışanlarınıza hem yaptıkları işle ilgili hem de kişisel gelişimlerini destekleyici eğitimler vererek Şirket içi motivasyonu artırmanız mümkün. Şirket içinde düzenleyeceğiniz eğitim faaliyetleri ve seminerler sayesinde çalışanlarınız dikkate alındığını düşünerek daha verimli çalışır.
Kariyer gelişimi
Çalışanlar açısından yaptıkları iş bir süre sonra monotonlaşacaktır. Özellikle uzun yıllar aynı işi yapan çalışanlarınız, performans anlamında daha fazlasını yapamayacaklarını düşünebilir. Bu durumda, performansı iyi olan çalışanlarınız için kariyer planlaması yaparak motive olmalarını sağlayabilirsiniz. Şirket içi motivasyonu sağlamak amacıyla çalışanlarla yapacağınız bire bir görüşmelerle terfi yollarını açabilirsiniz. Çalışanlar, işletmenizde kariyer yapabileceklerini bilirlerse kendilerini daha çok geliştirmeye çalışırlar. Bu gelişim hem iş verimine hem çalışanların motivasyonuna etki eder.