Kaza orucu nedir? Hangi durumlarda oruç kazaya bırakılır? Kaza orucu hangi durumlarda bozulur?

Ramazan ayının dışında da dindar insanlar, Peygamber efendimin sünnetini yerine getirmek için haftanın belirli günlerinde ya da belirli haftalarda oruç tutarlar. Bu oruçları yaşam biçimi haline getirenler, sağlık, seyahat veya başka sebeplerden dolayı bu sünnet veya nafile ibadeti sekteye uğratınca kazasının olup olmadığı konusunda da derin araştırmalar yaparlar. Sünnet ibadetler konusunda böylesine hassas olanların olduğu bir dünyada elbette farz olan oruç için de aynı soruşturmayı yapıyorlar.

Kaza orucu hangi durumlarda olur?

Oruç, Yolculuk, hastalık, ağır işçilik, aşırı derecede açlık ve susuzluk ve yaşlılık hallerinde tutulmaz. Kazaya bırakılır. Şahıs, sağlığı el verdikçe bu hallerden kurtulduktan sonra kaza orucunu tutar. Kara orucu ile ilgili sorular soruların başında oruç tutamayan kişinin sağlık ve o günkü sosyal durumu göz önünde bulundurulur. Özellikle Yolculuk veya hastalıktan dolayı bozulan orucun kazası ile ilgili birbirinden farklı sorular sorulmaktadır.

Sorulan sorular arasında şunlarda bulunuyor:

Abdest alırken kazayla boğaza su kaçıp yutulması durumunda oruç bozulur mu?

Unutup yemek yemek orucu bozar mı?

Oruçlu olduğunu unutup pirinç, makarna gibi katı yemekleri yemek, kaza orucunu gerektiriyor mu?

Yolculukta dayanamadım orucumu bozdum. Bunun için kaza orucu tutmam gerekiyor mu?

İnsanoğlununun beslenmek amacıyla sürekli tüketmediği çiğ pirinç, ya da yanlışlıkla toprak yutması kaza orucu gerektiriyor mu?

Nafile, sünnetin yerine getirilmesi amacıyla tutulan orucun bozulması durumunda kaza orucu tutulması gerekiyor mu?

Cinsel birleşme dışında orgazm olma, ağza giren yağmur, kar veya dolunun istenmeyerek yutulması, abdest alırken ya da banyo yaparken, duş alırken, yüzerken istem dışı yutulan sudan dolayı kaza orucu tutmak gerekiyor mu?

İmsak vaktinin girip girmediği konusunda şüphesi bulunan kimse yiyip içmeye devam ederken o esnada ikinci fecrin doğmuş olduğu ortaya çıksa, oruç bozulur mu ve bu yüzden kaza orucu tutmak gerekiyor mu?

Niyet getirilip oruca başladıktan sonra unutarak bir şeyler yemek içmek orucu bozar mı ve bu yüzden kaza orucu tutmak gerekiyor mu?

Hanefi mezhebine göre bütün bu soruların tek ortak cevabı vardır:

Eğer bunlardan her hangi birini yaşadıysanız kaza orucu tutmanız gerekmektedir.

Bu konuda Hanefi mezhebinin fakihlerinden Merğînânî, el-Hidaye kitabının 2. Cildinin 259. ve 267. sayfalarında bu konu ile ilgili detaylı fetvaları vermektedir.

Ramazan ayında da aynı durum söz konusu. Herhangi geçerli bir mazeretten dolayı orucunu bozmak zorunda kalan kişi bozduğu oruçların kazasını yerine getirmek zorundadır.

Bu konu ile ilgili Kur’an-ı Kerim Bakara suresinin 184. ayetinde açık açık hüküm şöyle buyurulmaktadır:

 “İçinizden hasta olan veya yolculukta bulunan, tutamadığı günlerin sayısınca diğer günlerde tutar.”

Kaza orucunu peş peşe mi tutmak gerekiyor?

Orucu kazaya bırakmanın halleri uzayınca engel süresince orucu tutmak mümkün olmuyor. Örneğin “geçirdiği rahatsızlıktan veya geçerli başka bir sebepten dolayı 10 gün oruç tutamayan kişi, kaza orucunu da peş peşe tutmak zorunda mıdır” sorusu ve benzerleri sıklıkla sorulmaktadır.

Kur’an’da ve peygamber efendimizin hadislerinde bu konu ile ilgili herhangi bir emir bulunmamaktadır. Yani kaza orucunu üst üste tutma zorunluluğuna dair herhangi bir emir bulunmamaktadır. Fakat kaza oruçlarının gecikmeksizin bir an önce tutulması tavsiye edilir. Ancak Oruç tutmanın haram olduğu günlerde kaza orucu tutmamak gerekiyor. Bilindiği gibi Müslümanların Ramazan bayramının birinci günü ile Kurban bayramı günlerinde oruç tutmak haramdır.