Türkiye Tarih Yazdı: Devleri Geride Bıraktı

Türkiye yılın ikinci çeyreğinde yüzde 21.7 ile, 1999’dan itibaren açıklanan yeni serideki en yüksek büyümeyi yakaladı. Cumhuriyet tarihimizin en yüksek büyümesi ile milli gelir seviyesinde pandemi öncesindeki seviyeleri aşıldı. Türkiye'nin ihracat, yatırım, üretim çevreli büyümeyle kısa sürede 1 milyon dolarlık hedefe ulaşılacağı düşünülüyor.

TÜRKİYE İKİNCİ ÇEYREKTE TARİH YAZDI

2020 yılında yaşanan pandemi dolayısıyla dünya ekonomisi büyük ölçüde sarsıldı. Bu dönemi büyüme ile kapatan ender ülkelerden birisi olan Türkiye, ikinci çeyrekte tarih yazdı. Türkiye İstatik Kurumu (TÜİK)'nun açıkladığı verilere göre, Türkiye ekonomisi yılın ikinci çeyreğinde yüzde 21.7 ile 1999'dan itibaren açıklanan en yüksek büyüme rakamı oldu.

MİLLİ GELİR HEDEFİ: 1 TRİLYON DOLAR

Ekonominin yüzde 21.7'lik oranda büyümesi iş dünyasının beklentilerini yukarıya taşıdı. İhracat, yatırım, üretim eksenli büyümeyle kısa sürede ülkenin 1 trilyon dolarlık gelir hedefine ulaşacağı düşünülüyor.

Türkiye'nin sanayi ve ihracatın lokomotifliğinde yüzde 21.7'lik büyümesi iş dünyasının önümüzdeki döneme ilişkin beklentilerini yükseltti. Büyümenin sürdürülebilir, güçlü ve kapsayıcı olması için gerekli adımların atılmaya devam edileceğine dikkat çekildi. Kur istikrarı ve düşük enflasyonun gelir dağılımını da iyileştirmesinin altı çizilirken,  yıl geneline çift haneli büyüme bekleniyor. Pandemi ile birlikte Türkiye'nin tedarik ve üretim üssü olma yolunda önemli bir avantaja kavuştuğuna dikkat çeken iş dünyası, özellikle makine-teçhizat yatırımlarında 6 çeyrektir devam eden artışın hız kesmeyeceği düşünülüyor. Sürdürülebilir büyüme ve yatırımların artması için kamu-özel sektör işbirliğinin devamına dikkat çekiliyor. İstihdama da yansıması beklenen büyümedeki kompozisyon değişikliği, yani tüketimden ziyade, yatırım, üretim ve ihracata dayalı yeni modelle Türkiye'nin kısa sürede 1 trilyon dolarlık milli gelir hedefine ulaşabileceği ifade edildi.

1998 YILINDAN İTİBAREN EN YÜKSEK SEVİYEDE

Geçtiğimiz yıl yaşanan çift haneli küçülmenin baz etkisi ile ihracat, sanayi ve iç tüketimdeki artış oranı ikinci çeyrekteki büyümenin temelini oluşturdu. İkinci çeyrekteki büyümenin yüzde 57'si yatırım ve net dış talepten gelirken, mal ve hizmet ihracıtının büyümeye katkısı 10.8 puan oldu. Bu da 1998 yılından beri en yüksek seviyeye olarak açıklandı. Diğer yandan TÜİK, bu yılın ilk çeyreğine ilişkin büyüme rakamını yüzde 7'den 7.2'ye taşıdı.

EN GÜÇLÜ ÜÇÜNCÜ BÜYÜME

Türkiye, Cumhuriyet tarihinde en büyük üçüncü büyümesini yaşamış oldu. Türkiye ekonomisi 1946 yılında yüzde 32.1, 1936 yılında ise yüzde 23.1 oranda büyümüştü. 2019'da 760.8 milyar dolar olan ve pandeminin etkiyle 2020 sonunda 717.1 milyar dolara gerileyen gayrisafi yurtiçi hasıla, bu yılın ilk çeyreğinde 728.5 milyar dolara, ikinci çeyrekte ise 765.1 milyar dolara yükseldi. Böylelikle Türkiye, milli gelir seviyesinde pandemi öncesi seviyeyi geçen ilk ülke oldu. 2020 sonunda 8 bin 599 dolara inen kişi başı milli gelir de 9 bin 150 dolara çıktı.

TÜRKİYE, İNGİLTERE'NİN HEMEN ARDINDA

Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) ülkeleri arasında Türkiye, yaşadığı bu büyüme oranı ile İngiltere'nin ardından ikinci sırada yerini aldı. Dünya genelindeki sıralamada ise üçüncülükte kendini gösterdi. OECD ülke ekonomilerinin ikinci çeyrekte ortalama büyümesi yüzde 13 olarak hesaplandı. Söz konusu dönemde ekonomik büyüme Avrupa Birliği'nde yüzde 13.2, Euro Bölgesi'nde yüzde 13.6 olarak kayıtlara geçti. İngiltere, ikinci çeyrekte yüzde 22.2 ile OECD'nin en çok büyüyen ekonomisi oldu. İngiltere, geçen yılın aynı çeyreğinde ise 21.4'lük oranda küçülmüştü.

SANAYİ'DE GÜÇLÜ BÜYÜME PERFORMANSI

İhracattaki rekor, canlanan iç talep ve yatırımı yılın ikinci çeyreğinde sanayiyi büyümeyi sağladı. Geçen yılın ikinci çeyreğinde yüzde 15.9 küçülme yaşayan sanayi üretimi bu yıl ikinci çeyrekte yüzde 40.5 ile güçlü bir büyüme performansı gösterdi. Sanayinin toplam büyümeye katkısı 7.5 puana yaklaştı. Ayrıca sanayi sektörünün milli gelirdeki payı yüzde 26 ile 23 yılın en yüksek seviyesine ulaştı. Başka bir ifade ile yüzde 21.7'lik büyümenin üçte biri sanayi tarafından sağlandı. Geçen yıl ikinci çeyrekte yüzde 17. 7 küçülen imalat sanayi de bu yıl ikinci çeyrekte yüzde 43.4 büyüme gösterdi.

HİZMETLER SEKTÖRÜNÜN DAHA İYİ PERMONS SERGİLEMESİ BEKLENİYOR

Ekonomide, koronavirüs dolayısıyla  yaşanan kapanmadan en fazla etkilenen sektör olan ve geçen yılın ikinci çeyreğinde yüzde 26.7 küçülen hizmetler sektörü, bu yılın ikinci çeyreğinde yüzde 45.8 büyüdü. Bu büyümenin ekonomiye katkısı ise 8.9 puan oldu. Hizmetler sektöründe üçüncü çeyrekte çok daha iyi bir performans sergilemesi bekleniyor.

FİNANS SEKTÖRÜ FRENLEDİ

Geçen yılın ikinci çeyreğinde, düşük faizli kredi kampanyaları ile ekonomide küçülmenin daha da sertleşmesini önleyen finans sektöründe ibre bu yıl terse döndü. Geçen yılın ikinci çeyreğinde yüzde 32.7 büyüyen finans sektörü, bu yılın aynı döneminde normalleşme adımlarının etkisiyle yüzde 22.7 daraldı. Ekonomik büyümeyi finans sektörü 1.73 puan frenledi.

TÜKETİM ORANI ARTIŞTA

2020 yılında pandeminin etkisiyle yüzde 9.2 küçülen tüketim oranı, bu yılın aynı döneminde yüzde 22.9 artış gösterdi. Vatandaşın tüketiminin büyümeye katkısı 13.66 puan oldu. Üçüncü çeyrekte hem açılmanın etkisi hem de enflasyon kaygısıyla vatandaşın tüketiminin sürmesi bekleniyor.

YATIRIMLAR BÜYÜMEYE KATKI SAĞLADI

Toplam yatırımlardaki güçlü seyir bu yılın ikinci çeyreğinde de devam etti. Yüzde 20.3 büyüyen yatırımlar büyümeye 5.37 puanlık katkı sağladı. Yüzde 35.2 büyüyen makine- teçhizat yatırımları 7 çeyrek art arda artmış oldu. 11 çeyrek aralıksız gerileyen inşaat yatırımları ise, bu yılın ikinci çeyreğinde yüzde 12.2 arttı.

TARİHTE İLK: BÜYÜMENİN ÜÇTE BİRİ DIŞ TALEPTEN 

Yıllık bazda 200 milyar doları geçerek tarihi rekorlar kıran ihracat, büyümenin de ana sürükleyicisi oldu. Yılın ikinci çeyreğinde ihracatın büyümeye katkısı 10.78 puana ulaştı. Böylece tarihte ilk defa büyümenin üçte biri dış talepten gelmiş oldu. İkinci çeyrekte dış ticaretin büyümeye net katkısı 6.93 puan olarak hesaplandı.

OTOMOBİLE TALEP YÜKSEK 

Vatandaşın tüketiminde dayanıklı tüketim mallarındaki artışın oldukça yüksek artışla sürdüğü görülüyor. Otomobil dayanıklı tüketimde vatandaşın en büyük talebini oluşturan mallardan biri. Dayanıklı tüketimde büyüme yüzde 75.6 oldu. Yarı dayanıklı mallarda da artış yüzde 81.2 oldu. Dayanıksız tüketim malları yüzde 33.5 arttı.

YABANCILAR BÜYÜME TAHMİNLERİ YÜKSELTTİ

Yabancılar büyüme tahminlerini verilerin ardından hızla yükseltmeye başladı. Fitch yüzde 6.3'ten 7.9'a, Moody's 5'ten 6'ya, JP Morgan 6.8'den 8.4'e, Goldman Sachs 7.5'ten 9.5'a çıkardı. Türkiye İmalat Satınalma Yöneticileri Endeksi (PMI) de, geçen ay 54.1'le ocaktan bu yana en yüksek seviyeye çıktı.