Paleografya nedir, ne demek? Paleografya nedir, neyi inceler?

Paleografya'nın ne olduğunu merak ediliyor. Tarih alanında kullanılan bu bilimin neyi incelendiği araştırılıyor. Peki paleografya nedir ve neyi inceler? İşte detaylar...

Paleografya nedir?

Paleografi olarak da bilinen paleografya, TDK'ya göre "Eski el yazılarını okuma biligisi" anlamına gelmektedir. Bu doğrultuda ise Paleograflar "eski el yazıları uzmanı" olarak bilinir.

Geçmişte yaşamış toplumların yazdıkları yazıların anlamını çözmemize yardımcı olan bilim dalı "paleografi" olarak geçer.

Paleografi bilimi belgelerin içeriğine değil yazma sürecine ve harflere odaklanmaktadır. Bu konuya ilişkin örnek verecek olursak bir paleograf William Shakespeare'in yazdığı bir metnin içeriğini değil yazma şekline bakmaktadır.

Bu alanda çalışanların genelde yazılan yazıların şifrelerini çözmeleri, belgeleri tarihlendirmeleri ve başkalarının okumalarına olanak sağlamaları beklenmektedir. Bu sayede kişiler normalde anlamı olmayan yazıları okumayı başarabilirler.

Bu bilim dalı genelde tarih alanında çok yardımcı olmaktadır. Biraz önce de bahsettiğimiz gibi içeriğin ne anlama geldiğini çözdüklerinden dolayı tarihe oldukça katkı sağlarlar. Paleografi makalelerin ve edebiyat eserlerinin tarihlendirilmesine yardımcı olur fakat her zaman tam olarak doğru değildir.

Bu bilim dalı tarihleri belirlemek için kullanılmaz lakin bilim insanlarının yazıların zamanla nasıl değiştikleri hakkında bilgi sahibi olmalarına fayda sağlar. Mesela bir bilim insanı 200 senelik birbirine benzer belgeleri inceleyebilir ve harflerin biçimlerine kadar birçok bilgi edinebilir. Bu sayede çoğu tarihçi zaman içinde üslup değişikliklerini yorumlar.

Bu bilim alanı kısaltmalar konusunda da oldukça faydalıdır. Kısaltma kullanımlarına ilişkin bilgi edinmek oldukça zordur. Bu nedenle Paleogafi bu konuda büyük öneme sahiptir.

Palegrafyaya bir örnek verecek olursak "Aramice" dilini söyleyebiliriz. Bu dil eski zamanlarda var olan ticaret dillerinden biridir. Aramice 1000 ve 600 seneleri arasında Antik Orta Doğu'da kullanılmıştır. Oldukça popüler olan bu dil Akdeniz kıyılarından Hindistan'a kadar kullanılmaktaydı.

Bilim insanları bu dil sayesinde alfabenin nasıl ortaya çıktığını ve dilin onu nasıl etkilediğini de anlayabilmektedir. Bu sayede biraz önce örnek verdiğimiz Aramice dili hakkında bilgi edinilmiştir.

Beyer’in The Aramic Language isimli kitabına göre Aramice alfabesinde pek değişiklik bulunmuyor. Yalnızca bazı harfler basitleştirilirken çizgiler kalınlaştırıldı. Bunlar paleografların incelediği temel unsurlardır.

Paleografi ile ilgilenenler belgelerin ne zaman yazıldıklarının yanı sıra kaynakları, anlamları, bağlamları anlayıp dili çözümleyebilirler.

Bu bilim dalı el yazısı analizini de içermektedir. Yazarın kullandığı üslubun yanı sıra nereden geldiğini anlama konusunda da yararlı bir bilim dalıdır.

Paleografya ve Epigrafi arasındaki fark nedir?

Epigrafi denilen bilim dalı yazıtların incelenmesini içermektedir. Bu alanda çalışan bilim insanları yazıtlar üzerindeki yazıları incelemektedir. Paleografya ise belgeleri inceler. Ayrıca belgeler arasındaki yazılar uzun ve karmaşık şekildedir.

Paleografya neyi inceler?

- Harf biçimi

- Ligatür

- Kısaltmalar

- Alfabedeki değişiklikler

- Noktalama

- Yazı yüzeyleri

Kısaca bahsettiğimiz gibi paleografya herhangi bir edebi eserin içeriği ile ilgilenmemektedir. Onun ilgilendiği alan belge içindeki harf biçimi, ligatür, kısaltmalar, alfabedeki değişiklikleri, yazı yüzeyleri ve noktalamalardır.