Jeotermal Enerji Nedir?

Jeotermal kaynak kısa bir ifade ediliş şekli ile yer ısısı olup, yerkabuğunun farklı derinliklerinde olan birikmiş ısının oluşturduğu, kimyasallar kapsayan sıcak su, buhar ve gazlardır. Jeotermal enerji ise jeotermal kaynaklardan doğrudan ya da dolaylı bir şekilde her türlü faydalanmayı kapsamaktadır. Jeotermal enerji yeni, yenilenebilir, sürdürülebilir, tükenmeyen bir enerji türüdür. Haberimiz içerisinde Jeotermal enerji hakkında tüm detayları bulabilirsiniz.

JEOTERMAL NEDİR?

Jeotermal kelimesi; İngilizce'deki 'yer' anlamına karşılık gelen 'geo' ile birlikte 'ısı' anlamına gelen 'thermal' anlamına gelen kelimelerin birleşmesi neticesinde meydana gelen bir bilimsel terimdir. Jeotermal kelimesinin Türkçe’deki karşılığı olarak yer ısısı / yer enerjisi olacak şekilde ifade edilebilir.

Bilimsel ve teknik anlam içerisinde ise; yerin derinliklerindeki kayaçlar içinde birikmiş olan ısı enerjisinin akışkanlar tarafından taşınarak rezervuarlarda depolanması neticesinde oluşmuş sıcak su, buhar ile birlikte kuru buhara jeotermal kaynak ifadesi ile karşılık verilmektedir.

JEOTERMAL ENERJİ NEDİR?

Yerkabuğunun farklı derinliklerinde birikmiş olan ısının meydana getirdiği, kimyasallar içeren sıcak su, buhar ve gazlardan oluşur. Jeotermal enerji de bu jeotermal kaynaklardan ve bunların tamamının oluşturmuş olduğu enerjiden doğrudan ya da dolaylı çeşitli yollardan faydalanmayı içermektedir. Jeotermal enerji yeni, yenilenebilir, sürdürülebilir, tükenmez, ucuz, güvenilir, çevre dostu, yerli olmakla birlikte yeşil bir birincil enerji kaynağı olarak kabul edilebilir. İçerisinde su olmayan sıcak kuru kayalar da jeotermal enerji kaynağı olarak tanımlanabilir.

YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARINDAN JEOTERMAL ENERJİNİN KULLANIM ALANLARI NELERDİR?

Jeotermal kaynaklar ile şu kullanım alanlarında faydalanılır:

Elektrik enerjisi üretimi,

Merkezi ısıtma, merkezi soğutma, sera ısıtması vb. ısıtma/soğutma uygulamaları,

Proses ısısı temini, kurutma işlemleri gibi endüstriyel amaçlı kullanımlar,

Karbondioksit, gübre, lityum, ağır su, hidrojen gibi kimyasal maddelerin ve minerallerin üretimi,

Termal Turizm'de kaplıca amaçlı kullanım,

Düşük sıcaklıklarda (30 °C'ye kadar) kültür balıkçılığı,

Mineraller içeren içme suyu üretimi,

Yenilenebilir, sürdürülebilir, tükenmez bir enerji kaynağı olmasından ötürü Türkiye gibi jeotermal enerji açısından şanslı ülkeler için bir özkaynak teşkil etmektedir. Bundan ötürü temiz ve çevre dostu olması; yanma teknolojisi kullanılmadığından ötürü sıfıra yakın emisyona sebebiyet vermesi; konutlarda, tarımda, endüstride, sera ısıtmasında ve benzeri alanlarda çok amaçlı ısıtma uygulamaları için ideal şartlar sunmaktadır. Rüzgar, yağmur, güneş gibi meteoroloji şartlarından tamamen bağımsız olması; kullanıma hazır özelliği; fosil enerji ya da diğer enerji kaynaklarına kıyasla çok daha ucuz olmasını sağlar. Arama kuyularının doğrudan üretim tesislerine ve bazen de reenjeksiyon sahalarına çevrilmesi; yangın, patlama, zehirleme gibi çeşitli risk faktörleri taşımadığından kaynaklı güvenilirdir. 

Bunların dışında % 95'in üzerinde verimlilik oluşturması; diğer enerji türleri üretiminin (hidroelektrik, güneş, rüzgâr, fosil enerji) aksine tesis alanı ihtiyacının oldukça az olan asgari düzeylerde kalması da bu enerji kaynağını ön plana çıkarmaktadır. Yerel niteliği sebebiyle ithalinin ve ihracının uluslararası konjonktür, çeşitli krizler, savaşlar gibi faktörlerden herhangi bir şekilde etkilenmemesi; konutlara fuel-oil, mazot, kömür, odun taşınması gibi farklı problematikler içermediği için yerleşim çeşitlerinde kullanımının rahatlığı; gibi sebepler ile büyük avantajları sağlamaktadır.

Yağmur, kar, deniz ve magma sularının yer altında bulunan gözenekli ve çatlaklı kayaç kütlelerini besleyerek oluşturmuş oldukları jeotermal rezervleri, yer altı ve reenjeksiyon koşulları devam ettirdiği esnada yenilenebilir ve sürdürülebilir özelliklerini koruyup bir enerji kaynağı olurlar.

Jeotermal enerji kaynakları kısa süreli atmosfer koşullarından etkilenmezler. Reenjeksiyon, jeotermal rezervuarlardan gerçekleştirilen sondajlı üretimlerde jeotermal akışkanın doğaya atılmaması ve rezervuarı beslemesi açısından, işlevi tamamlandıktan sonra da tekrar yer altına gönderilmesi işlemi olarak ifade edilir. Reenjeksiyon pek çok ülkede yasalar ile zorunlu bir hale getirilmiştir.

İtalya'da Larderello sahasında 1904 senesinden itibaren, Kaliforniya şehrinde Geyser sahasından 48 senedir jeotermal elektrik üretimi devam etmektedir. 1890 tarihinden itibaren Boise, Idaho’da (ABD) ve 1934 yılından bu yana Reykjavik şehrinde (İzlanda başkenti) jeotermal kaynaklı merkezi ısıtma sistemi kullanılmaktadır. Bunlara ek olarak Paris banliyölerinde 85.000 konut jeotermal enerji ile ısıtılma işlemi yapılmaktadır.

JEOTERMAL ENERJİNİN TARİHÇESİ NEDİR?

MÖ 10000: Jeotermal akışkandan Akdeniz Bölgesi sahasında çanak, çömlek, cam, tekstil, krem imalatında faydalanılmaktaydı.

MÖ 1500: Romalılar ve Çinliler doğal jeotermal kaynakları banyo, ısınma ile birlikte pişirme amaçlı olarak kullanılıyordu.

MÖ 312 İlk enerji savaşı; Araplar ile Suriyeliler arasında Ölü Deniz asfaltları nedeni ile çıkmıştır.

630: Japonya'da kaplıca geleneği yaygınlaşmaya başladı.

1200: Jeotermal enerji ile mekân ve su ısıtması uygulaması yapılabileceği Avrupalılar tarafından keşfedildi.

1322: Fransa'da köylüler doğal sıcak su ile birlikte evlerini ısıtmaya başladı.

1800: Yine Fransa'da yerleşim birimlerinin jeotermal enerjiden yararlanılarak ısıtılması yaygınlaştı.

1800: ABD'de kaplıca turizmi hızlı bir şekilde yaygınlaşmaya başladı.

1818: İtalya'da yerleşik Fransız asıllı olan sanayici Francesco Giacomo Larderel tarihte ilk defa jeotermal buhardan yararlanarak borik asit elde etti.

1833: Paolo Savi tarafından İtalya'daki Larderello Bölgesi'nin altındaki jeotermal rezervuarın yayılımı araştırıldı.

1841: Larderello'da yeni teknikler kullanılarak jeotermal kuyularının açılmasına başlandı.

1860: Kaliforniya eyaletinde The Geysers bölgesinde jeotermal kaynağını değerlendirmeye dönük tesisler açıldı.

1870: ABD'de kaplıca ve benzeri yerlere büyük talep doğdu.

1891: Idaho eyaletinin Boise şehri içerisinde (ABD) ilk jeotermal bölgesel ısıtma sistemi uygulaması gerçekleşti.

1900: Kaliforniya eyaletinin Calistoga bölgesinde otuzdan fazla olacak olan kaplıca merkezi açıldı.

1904: İtalya'da Larderello'da jeotermal buhardan ilk elektrik üretimi sağlandı.

1920: Kaliforniya eyaletinde yer alan The Geysers tesislerinde ilk jeotermal kuyular açıldı.

1929: Oregon eyaletinde (ABD) Klamath Falls'da evler jeotermal enerji ile ısıtılmaya başlandı.

1930: İzlanda'da büyük ölçekli merkezi ısıtma projesi çalışmaları başlandı.

1930: İzlanda, ABD, Japonya ile birlikte Rusya'da jeotermal akışkanın kullanımı yaygınlaştı.

1943: İtalya'da Larderello'da jeotermal sahasından elektrik üretimi 132 MWe kapasiteye erişti.

1945: Süt pastörizasyonunda ilk kez jeotermal akışkandan yararlanıldı.

1945: ABD'de buzlanmaya karşı yer ısıtmasında, hacim ısıtmasında ve sera ısıtmacılığın alanında jeotermal ısıdan fayda sağlandı.

TÜRKİYE'DE JEOTERMAL ENERJİ KAYNAKLARI VE KULLANIMI

Türkiye'de jeotermal enerji tespiti ile birlikte bu enerjinin kullanımına dönük çalışmalar daha çok İzmir ve Ege Bölgesi'nin bazı diğer noktalarında artmıştır. İzmir'in Balçova ve Narlıdere ilçelerinde halen yaklaşık olarak 15 bin konut jeotermal enerjiden faydalanılarak ısıtılma işlemi yapılmaktadır.

Seferihisar, Dikili, Bergama, Çeşme, Aliağa, Urla, Güzelbahçe, Bayındır, Menderes, Kemalpaşa ve Kozaklı ilçelerinde de varlığı bilinen jeotermal kaynaklarının kullanıma açılması durumunda, yalnızca İzmir Büyükşehir Belediyesi sınırları dahilinde 220 bin konutu ısıtabilecek yoğunlukta bir kapasiteye ulaşılabileceği hesaplanmaktadır. 

Türkiye'de çalışmaya devam eden toplam 32 adet jeotermal enerji santrali yer alır. Santrallerin kurulu olduğu iller ve santral sayıları şu şekildedir: Aydın (20), Denizli(5), Manisa(5), Çanakkale (2). Bunlara ek olarak; Aydın'da 4, Manisa'da 2, Denizli'de 1 adet jeotermal santral kurma çalışmaları da devam etmektedir. 820,86 MW kurulu gücünde olan santraller Türkiye'nin toplam kurulu gücünün %1,58'ini meydana getirir.

TÜRKİYE'DE JEOTERMAL ENERJİ ÜRETİLEBİLECEK ALANLAR NEREDE?

Germencik, Aydın 232 °C

Kızıldere, Buharkent, Aydın 242 °C

Kurudere, Alaşehir, Manisa 184 °C

Göbekli, Alaşehir, Manisa 182 °C

Tuzla, Çanakkale 174 °C

Salavatlı, Aydın 171 °C

Simav, Kütahya 162 °C

Seferihisar, İzmir 153 °C

Caferbey, Salihli, Manisa 150 °C

Yılmazköy, Aydın 142 °C

Balçova, İzmir 136 °C

Dikili, İzmir 130 °C