Kıdem tazminatında önemli detaylar: Hamilelik, askerlik ve tavan tazminat ödemelerine ilişkin ayrıntılar belli oldu!

Bulunduğu iş ortamı ya da işyeri sağlığına zarar veren çalışanlar sağlık raporuyla birlikte kıdem tazminatı alarak işten çıkabilir. Yaş hariç sigortalılık süresi, prim ödeme gün sayısını bitirip kendi isteği üzerine işten ayrılanlar da kıdemini alarak ilişiğini kesebilir. İş sözleşmesi feshedilen çalışana brüt son ücret üzerinden ödeme aktarılırken ücret dışında kalan yan ödemeler de bunun içerisine dâhil edilir. İkinci işyerinde çalıştığı emekli aylığını almaktan vazgeçen vatandaşlara da ayrıldıkları esnada kıdem tazminatlarında ödeme yapılır.

Peki son haftalarda gündemi meşgul eden zam meseleleri, vatandaşların özel durumlarına ilişkin sorular vatandaşların aklını kurcalıyor. İşte en merak edilen sorular cevapları: 

Hamilelik, doğum nedeniyle istifa edildiğinde tazminat hakkı doğar mı?

Her iki sebeple de işten ayrılma durumunda, ücret artışında yaşanan uyuşmazlık gerekçesiyle istifa halinde tazminat hakkı olmaz. Evlendiği zamandan itibaren bir yıl dahilinde sözleşmesini fesheden kadın çalışanın ise kıdemini alma hakkı doğar. Malullük aylığı almak amacıyla işten çıkan çalışanlar ise kıdemini alabilir. Yaş dışındaki sigortalılık süresi, prim ödeme gün sayısını bitiren vatandaşlar kendi isteğiyle ayrıldığında tazminat hakkı alabiliyor.

Kıdem tazminatını almak çalışmaya bir engel teşkil ediyor mu?

Yaş dışında bulunan emeklilik şartları arasında 15 yıl sigortalılık ve 3 bin 600 prim günüyle kıdem tazminatı akma hakkı doğanlar aynı ya da başka işyerinden tekrardan çalışabilir. Yargıtay'ın tazminatını alarak işten ayrılarak çalışmaya devam etmelerinin engellenemeyeceğine dair kararları yer alıyor.

Kıdeme hak kazanmak için emekli olmak gerekiyor mu?

Çalışan emeklilik için dolması gereken prim gün sayısını tamamlandığında yaşı beklemeden de kıdem tazminatı alma hakkı doğabilir. Bu bağlamda 15 yıl çalışan ve 3 bin 600 prim gün sayısını dolduranlar kıdem tazminatı almaya hak kazanıyor. Bunun için de ilk sigortalı olunan tarihin 8 Eylül 1999'dan önce olma şartı yer alıyor. Emeklilik harici, işverenin çalışanı işten atması, askerlik durumu, kadınlarda evlilik halinde kıdem tazminatı alınır.

Kıdem tazminatı üzerinden vergi kesintisi yapılıyor mu?

Normal şartlarda kıdem tazminatı damga vergisi haricinde bir vergiye ait olmuyor. Çalışan tavan miktar üzerinden aldığında sadece damga vergisi binde 8 oranında ödeniyor. Ancak tavan miktardan fazla bir ödeme gerçekleştirildiğinde aşan kısım kıdem tazminatı özelliği taşımaması sebebiyle gelir vergisi ödeniyor. Gelir vergisi kıdem tazminatının tamamı değil sadece aşılan kısım için geçerli oluyor.

Sağlık raporu ile işten çıkıldığında kıdem tazminatı alınabiliyor mu?

İşyeri ve iş ortamı sağlığınızın etkileyip sizi rahatsızlandırıyorsa işverenle görüşerek kıdem tazminatı alarak işten çıkabilirsiniz. İşverenin bu durumu reddetmesi halinde sağlık sebebiyle işe devam edemeyeceğinize yönelik sağlık raporu alıp bunu da işverene vererek tazminat hakkını alabilirsiniz. Çalışanın sağlığının o işyerinde çalışmaya müsait olmadığını kanıtlarcasına sağlık raporu ile belirtme şartı yer alıyor.

Tazminat ödemesi için çıkış yapılması şart mı?

Kıdem tazminatı sıfıra indirgendikten sonra aynı yerde çalışma sürdürülürse yasal olarak bir engel teşkil etmiyor. Fakat kıdem tazminatı ödenebilmesi adına işten çıkıldıktan sonra yeniden giriş işleminin gerçekleştirilmesi gerekiyor. Çıkış işlemi yapılmadan gerçekleştirilen ödeme ücret olarak alınır. Bu durumda da gelir vergisi kesintisi yapılması normal olarak karşılanır. Kıdem tazminatını alıp aynı işyerinde çalışmaya devam edenlerin yeniden tazminata hak kazanabilmesi için haklı bir nedenle iş akdinin feshi, işverenin işten çıkarması ya da emekli olunması gerekiyor. Kendi isteğiyle ayrılan kıdem tazminatı talep edemez.

Borçlandığım askerlik dönemi için de kıdem tazminatı alınır mi?

Kamu kurum ve kuruluşlarında çalışma hayatı devam ederken borçlanılan askerlik dönemi emeklilik durumunda kıdem süresine eklenir. Özel sektörden emekli olan vatandaşlara ise askerlik süresi için kıdem tazminatı ödenme gibi bir durum söz konusu değil. Aynı kıdem süresi için bir defadan fazla kıdem tazminatı ve ikramiye ödemesi mümkün değil.

Kıdem tazminatı tavanı da memur, emekliye Temmuz zammıyla birlikte yükselecek mi?

Bu sene için kıdem tazminatı tavanı 10 bin 848 lira olarak açıklandı. Ocak ayıyla beraber alınacak en yüksek kıdem tazminatı 108 bin 486 lira şeklinde belirlendi. Bu miktarı Hazine ve Maliye Bakanlığı her sene belli memur maaş katsayılarına göre belirliyor. Bu tutar 30 Haziran'a kadar geçerli olacak. Çalışanın maaşı bu tutarın üzerinde yer alsa da tazminat hesabında belirlenen tavan miktar ödemesi gerçekleştiriliyor.

İşveren isterse tavanın üzerinde tazminat ödeyebilir mi?

İşverenin kendi arzusu olursa kıdem tazminatında tavandan fazla ödeme yapılması durumunda bir sıkıntı bulunmuyor. Kıdem tazminatının tavana kadar olan kısmı için sadece damga vergisi kesintisi gerçekleştiriliyor. İşverenler tavan tutardan fazla bir kıdem tazminatı ödemeye tabii tutulamaz.