Tabula Rasa kavramının felsefe tarihinde çok önemli bir yeri vardır. Empirizmin temel taşı olarak adlandırılan ve John Locke'ın felsefesini tanımlayan bu söz, felsefeye meraklı insanlar tarafından merak edilmektedir. Peki, tabula rasa nedir?
Felsefede klasik hale gelmiş birçok terim/söz öbeği bulunmaktadır. Düşünüyorum öyleyse varım, aynı nehirde iki defa yıkanılmaz ve daha birçoğu. Tabula rasa da klasikleşmiş terimler arasında önemli bir yere sahiptir. Deneyciliğin önde gelen isimlerinden ve toplum sözleşmesi fikrinin Batıdaki kurucularından John Locke, tabula rasa terimini felsefeye kazandıran kişidir. Liberalizmin de öncü kişililerinden olan Locke, batı felsefine şekil vermiştir.
TABULA RASA NE DEMEK?
Tabula rasa ya da tamula rosa, John Locke tarafından idealizme karşı atılmış bir fikirdir. Latincedir. Türkçe karşılığı boş levha demektir.
NEDİR?
John Locke tabula rasa derken insan bilincine boş levha demektedir. İnsan doğarken zihninde hiçbir şey bulunmamaktadır. İnsan bilgileri deneyim yoluyla gelmektedir. Empirist fikir buradan ilerler. Doğuştan gelen fikirler yerine deneyim yoluyla gelen fikirler bulunur. Genellemeler üzerine kuruludur. Örnek olarak hayatında sadece sarışın görmüş bir insan, tüm insanları sarışın sanar. Bir Hintliyi gördüğünde insan fikri değişir. Böyle insan, fikirlerini deneyimleri yoluyla yaratır. Boş levhanın üzeri deneyimlerle dolar ve resim her deneyim çizgisiyle değişir.
Doğumda hiçbir deneyime sahip olmayız. Lacan ve Freud gibi psikanaliz kuramcıları doğum sırasında anneden kopuşu ilk deneyim olarak tanımlar. Tabula rasaya göre insan deneyimleriyle kendisi olur; deneyimler her şeyden daha önemlidir.
TABULA RASANIN ÖNEMİ
Descartes ile başlayan idealizm, kıta avrupasında yükselmeye başlar. Descartes'ın idealizmi, beden ile zihni birbirinden ayırır. Bir hiyerarşi kurar. Beden, zihnin aşağısındadır. Beden ile deneyim bir bakıma aynıdır. Descartes deneyimi bilginin aşağı türü olarak tanımlar; aklı ve doğuştan gelen bilgiyi önde tutar. Deneyimlenen her bilgiye şüphe ile yaklaşır. İnsanın hem beden hem aklı olduğunu, hayvanların aklının olmadığı için sadece bedene sahip olduğunu ve acı çekmediğini düşünür. Descartes'a göre duygular akıl üzerinden ilerler. Descartes ile Locke'un birleştiği nokta ikisi de akla büyük önem vermektedir. Descartes deneyimleri küçümserken, Locke akıl yoluyla deneyimi yüceltir.
TABULA RASA HANGİ AKIMA AİT?
Tabula Rasanın içinde bulunduğu akım; empirizm, ampirizm ya da deneycilik olarak tanımlanır. İdealizmin zıddıdır. Gelecek dönemlerde aydınlanma ve akılcılık çağını öncüler ve liberalizmin tohumları bu terim içerisinde atılır.
Aynı nehirde iki defa yıkanmaz sözünün anlamını merak ediyorsanız bu linke tıklayabilirsiniz.
