Havale Geçiren Çocuğa Nasıl Müdahale Edilir?

Tıpta ‘’Konvolziyon” olarak adlandırılan havale; beyin hücrelerinde çeşitli sebeplerden dolayı meydana gelen anormal elektrik uyarılarının sonucu kişide bilinç kaybı, istemsiz hareket ve davranışlara yol açan bir tür beyin hastalığıdır. Havale geçiren çocuğa nasıl ilk yardım uygulanır?

Havale her yaşta görülse de daha çok çocuklarda görülmektedir. Bunun nedeni ise çocuklarının beyninin daha küçük olmasıdır.

Anne babaların en büyük kabuslarından biri çocuklarının havale nöbeti geçirmesidir.  Havale, özellikle yenidoğan ve süt çocukluğu döneminde görülebilen ateşe bağlı bilinç kaybı veya ateşsiz bilinç kaybı  ile birlikte olan kasılmalardır.

Çocukların yaklaşık % 4’ü 5 yaşına gelmeden bir havale nöbeti geçirebilir. Erken çocukluk döneminde (3 ay ile 5 yaş arası) beyin ile ilişkisi olmayan, enfeksiyon dışındaki nedenlerle oluşan ve ateşle birlikte görülen havaleler ateşe bağlı (febril) kabul edilir.

Altı yaşın altındaki çocuklarda ateşe bağlı havale geçirme sıklığı %2-5 iken, aile bireylerinde ateşe bağlı havale olanlarda bu oran %8-22’lere kadar çıkmaktadır. Ateşli bir çocuktaki titreme sıklıkla havale ile karıştırılabilir. Bazı çocuklar ailesel yatkınlıklar nedeni ile daha düşük derecelerde havale geçirirlerken; bazılarında ise daha yüksek ateş durumlarında dahi havale görülmeyebilir. Çoğu çocukta havale tekrarlamazken; az sayıda çocuk her ateşli hastalıkta havale geçirebilir.

ÇOCUKLAR HAVALE GEÇİRDİĞİNDE YAPILMASI GEREKENLER:

Çocuğunuzun vücudu kasılıp titriyor ve bilinci kapalıysa önce sakin olun. Havale başladıktan sonra durduramazsınız. Suni solunum, kalp masajı yapmayın. Rahat olarak yere yatırın, giysilerini gevşetin

- Öncelikle sakin olun, panik yapmayın.

- Çocuğunuzun üzerindeki elbiselerin yakasını gevşetin. Boynunu sıkıştıran bir giysi varsa gevşetin ve çocuğu sıkı tutmayın.

- Çocuğunuzu sert bir zeminde yan yatış konumuna getirin. Bu sayede kusmuk ve salyasını yutmayacaktır.

- Dilini ısırmasını engellemek için ağzını bez gibi yumuşak bir şeyle aralayın. Dişlerinin arasına kalınca katlanmış bir mendil sıkıştırın.

- Etrafından sivri ve sert eşyaları uzaklaştırın.

- İstemsiz yaptığı hareketleri önlemeye çalışmayın, onu sıkmayın ve tutmayın, rahat bırakın.

- Çocuğunuzun ağzında eğer bir besin varsa çıkartın.

- Çocuğunuz havale geçirirken solunum yollarını açık tutmaya özen gösterin.

- Çocuğunuzun vücut ısısını düşürün. Kıyafetlerini çıkarın veya ılık suya sokun.

- Havale nöbetinin süresini bir yere not alın bunu doktora bildirin.

- Eğer havale 10 dakikadan daha fazla sürerse acilen bir ambulans çağırın veya en yakın hastanenin acil servisine götürün.

- Ateşli havale geçiren  çocuklarda anne – babanın yapabileceği  en önemli şey ateşi kontrol altında tutmak ve ateşi düşürme yöntemlerine başvurmaktadır.

ATEŞİ DÜŞÜRMEK İÇİN NELER YAPILMALI?

- Ateşi olan çocuğun hemen üstü açılmalıdır. Titrese dahi kesinlikle üzeri örtülmemeli, oda  fazla ısıtılmamalıdır.

- Ateş düşürülemiyorsa çocuğun kilosuna uygun ölçekte ateş düşürücü şurup verilmelidir. Ilık su ile vücudu silinmeli; koltuk altı, alın, göğüs ve kasıklara pansuman yapılmalıdır.

- Gerekirse saçlar ıslatılmadan ılık su ile duş yaptırılabilir.

- Tüm uğraşlara rağmen ateş düşürülemiyor ya da tekrarlıyorsa ateşin nedeninin araştırılması için çocuk doktoruna başvurulmalıdır.

BİLİNÇ KAYBI VE ANİ KASILMA OLABİLİR

Hastalığın başında ateş hızla yükselince, havale nöbeti başlar. Çocuk birden bilincini kaybeder, bedeni kasılır ya da gevşer, kaslarda ani kasılmalar görülebilir. Gözler kayar, çene kilitlenir, ağızdan salya akar. 1 dk içinde kasılmalar kesilir ve çocuk bitkin bir şekilde uykuya dalar. Havale nöbetlerinin geçirilmesi, henüz olgunlaşmamış çocuk beyninin ani ateş yükselmesinin neden olduğu sıcaklık değişimlerine tepki vermesi olarak yorumlanabilir.

Ateşe bağlı havalede; çocuk 3 ay – 6 yaş arasındadır (sıklıkla 6-18 aylar arası)

Ateş 38 C ‘nin üzerindedir.

Beyin ve beyin zarlarının iltihabı ile ilgili bir bulgu yoktur.

ATEŞLİ HAVALE GEÇİREN ÇOCUK EPİLEPSİ HASTASI OLABİLİR Mİ?

Değişik nedenlerle beyin hücrelerinin normal olmayan elektriksel boşalması ile ortaya çıkan tekrarlayıcı kontrol dışı hareket bozukluklarına “epilepsi” denir. Kısaca epilepsi beyin hücrelerinin havaleye olan eğilimi olarak tanımlanabilir.

Ateşe bağlı havalelerden sonra, 5-7 yaş öncesinde %2, 15 yaş öncesinde ise %5.5 oranında epilepsi gelişme riski vardır. Bu riski belirleyen faktörler;

Nöbetlerin 15-20 dk dan uzun sürmesi (Uzun süren havale beyin hücrelerinin oksijensiz kalarak hasarlanmasına neden olabilir)

Ateşli havale başlamadan önce sinir sistemi veya beyinde bir  anomali veya gelişme geriliği olması.

Birinci derece yakınlarında epilepsi öyküsünün varlığı olarak sıralanabilir.