Borsaya yatırım nasıl yapılır, ne yapmak gerekir? Borsada yatırım yaparken dikkat edilmesi gereken 16 temel unsur

Borsa, günümüzde en büyük yatırım araçlarından bir tanesidir. Şirketler, hisselerini Borsa üzerinden halka arz ederler ve bu pay senetlerini satın alan yatırımcılar da o şirkete ortak olarak sayılır. Şirketin değeri yükselse veya öldürse yatırımcı bu işlemden direkt olarak etkilenir.

Borsada pay senedi alınan şirketin yapmış olduğu kar ne kadar yüksekse hisse senet değeri de artar. Bu kapsamda yatırımcı sürekli büyüyen ve gelirlerin düzenli bir şekilde arttıran şirketlerin hisse senetlerine ortak olur. Borsa oldukça fazla kazanç getiren bir yatırım aracı olmakla birlikte çok fazla riskleri olduğunda unutmamak gerekir.

Borsaya yatırım yapmak isteyen yatırımcılar, işlemlerin nasıl yapıldığını ve ne yapmak gerektiğini araştırırken, birçok çeşitli araçlara yönelirler. Yatırımcıların bu araçlara yönelirken de dikkat etmeleri gereken bazı unsurlar da vardır. Borsada yatırım yapmadan önce yatırımcıların iyi düşünmesi analiz yapması işlem sürecinde kendilerine büyük fayda sağlar. Yatırımcıların ilk başta ihtiyaçları olmayan bir parayı yatırım yapmaları, bu konuda verilen tavsiyelerin başında gelir. Peki, Borsada yatırım yapmak için nelere dikkat etmek gerekir? Bu yazımızda, borsa yatırımcıları için dikkat edilmesi gereken 16 temel unsurdan bahsedeceğiz ..

Borsada yatırım yaparken dikkat edilmesi gereken 16 temel unsur

1) Borsayı anlamaya çalışın

Borsa, normal şartlarda başlı başına bir tez konusu olan bir sistemdir. Yatırımcının işleme başladığı anda onu anlaması ve tamamiyle çözmesi sürekli kar elde etmesi ilk başlarda ise mümkün değildir.

Bundan dolayı borsanın hangi ekonomik gelişmelerle yada hangi durumlarda, endeksin yükseldiğini iyi gözlemlemek gerekir. Borsaya yatırım yaptığınızda yatırım yaptığınız şirkete kendi sermayeniz ölçüsünde bir ortak olduğunu sakın aklınızdan çıkarmayın. Genel durumda borsada iki tip yatırımcı vardır.Bunlardan bir tanesi uzun vadeli yatırım yapan , diğeri de kısa vadeli yatırım yapan bireylerdir. Kısa vadeli yatırımlar genellikle 1 gün, 1 hafta veya 1 ay şeklindedir. Uzun vadeli yatırımlar ise minimum 6 ay 12 ay ve daha üzer, zaman dilimleri olarak belirlenir. Yatırımcıların ilk olarak kısa vadeli bir yatırımcı mı yoksa uzun vadeli bir yatırımcı olmak istediğine karar vermesi gerekiyor.

2) Analizler ve sürekli araştırmalar yapın

Borsaya yatırım yapmadan önce sürekli olarak analiz ve araştırma çalışmaları yapılmalıdır. Bu çalışmalar sadece borsada değil, diğer yatırım araçlarında da oldukça önemlidir. Yatırım yapmadan önce yatırım yapılacak şirketle ilgili detaylı bir araştırmada bulunmak temel ve teknik analizleriyle ilgili de bilgi sahibi olmak gerekir.

Yapacağınız analizler ve araştırmalar, teknik bilgilere sahip olmanızdan dolayı bilgilerinizin kaybedilmesi yönüne geçebilir. Şirket paylarını almadan önce şirketle ilgili bilançoları iyi okumalı ve teknik analizlerde indikatörler hakkında detaylı bilgi sahibi olunmalıdır.

3) İlk başta küçük miktarlarda yatırımlar yapın

Borsaya yeni giriyorsanız ilk başlarda sizi zorlamayacak bir şekilde yatırım yapmanız önerilir. Böylelikle hem öğrendiklerinizi daha pekiştirebilir hem de canlı olarak sistemi kavrayabilirsiniz. Bununla ilgili belirli bir alt sınır bulunmasa bile 100 – 200 TL ile borsaya giriş yapmanız, bugüne kadar yaptığınız tüm birikimlerinizin azalmasına veya tamamen kaybolmasının önüne geçecektir. Borsaya ilk başlarda büyük miktarda yatırım yaparsanız risk oluştunda büyük kayıplar yaşama yapabilirsiniz. Sistemden çıkmamak ve devam etmek istiyorsanız, ilk başlarda küçük miktarlarda yatırımlar yapılması tavsiye edilir.

4) Borçlanarak borsaya girmeyin, yatırım yapmayın

Borsaya girişlerde yapılan en büyük hatalardan biride borçlanarak yatırım yapmaktır. İlk başlarda az miktarda yatırım yapan ve belli bir miktar para kazanan yatırımcı, akabinde Daha fazla finansman kaynağı bulmak için bazen borçlanma yoluna gider. Para kazanma hırsı olarak görülen bu durumda yatırımcı daha fazla hisse senedi alım yada satım işlemi yapmak ister.

Böyle bir durumda, borçlanarak yatırım yapılması ve bu yatırımların değerinin düşmesi halinde hem elinizde olan parayı kaybedebilir ve ardından borçlandığınız parayı ödemeye devam edeceksiniz. Özetlemek gerekirse borç ile yatırım yapmanız durumunda iki defa borçlanmanıza neden olur. Bu konuda yapmanız gereken tek şeye ihtiyacınız olmayan bir parayla yatırım yapmaya özen göstermelidir.

5)Şirketlerin bilançolarını inceleyin

Şirketlerin bilançolarını okumak çok fazla yatırımcının önemsemediği ve yapmadığı bir analiz yöntemidir. Aslında çok fazla önem arz eden bilanço okuma durumu yatırımcıya şirketin ilerideki planlarını aktarır ve şirket hisseleribne yatırım yapılıp yapılmayacağını anlamasını sağlar.

Şayet, borsa işlemlerine girerek bir şirkette yatırım yapmak istiyorsanız ilk başlarda alacağınız senedin sahibi olan şirketin bilançolarını okumalı ve buna göre yatırım yapma kararı vermelisiniz.

6) Şirketlerin temettü durumlarına bakın

Temettü'nün anlamı şirketlerin yatırımcıları için dağıttığı ‘kâr payı’ olarak bilinir. Her hisse yatırımcısına temettü payı vermede bile çok sayıda büyük şirketler, daha fazla yatırımcıya sahip olmak adına hissedarlarına temettü payı dağıtır. Yılda bir kez veya birkaç kez dağıtılan temettü payları şirket belirler. Temettünün en güzel taraflarından bir tanesi hissenin adetlerinde herhangi bir azalma olmadan, yatırımcıya ödenen paradır.

Hisse başına belirlenmiş olan temettü miktarı belirlenmiş olan tarihte, ister 1 hisseniz olsun isterseniz, 100.000 adet lotunuz olsun o tarihte ödemiş. Borsa işlemlerine ilk gelecek olan yatırımcı, şirketin temettü payı dağıtıp dağıtılmadığını kontrol etmelidir. Şirket, her yıl düzenli olarak temettü dağıtıyor ve büyümeye yönelik arttırımlara devam ediyorsa bu durum sizin için büyük bir fayda sağlayabilir.

7) Temel ve teknik analizler öğrenin

Temel analiz, genel olarak bilanço ve şirketin kârlılık alanında büyüme oranı ve gelirlerini kapsar. Temel analiz incelemesinde şirketin hisse grafiğine bakılmaz. Bu kapsamda şirketin bilançoları analiz edilir. Teknik analizlerde ise indikatörler kullanılır ve hisse grafikleri incelenir.

Borsa işlemlerine girerken, yatırımcının katetmesi gereken unsurlar arasında teknik ve temel analizi incelemeleri önemli yer tutar. Şayet yatırımcı bu analizlerde, ilgili hiçbir bilgi sahibi değilse borsa onun için yatırım aracı olmaktan çıkar bir kumar aracına dönüşür. Bundan dolayı yatırımcıların mutlaka borsaya girmeden önce teknik ve temel analizleri ile ilgili bilgi sahibi olması gerekiyor.

8) İhtiyacınız olmayan bir parayla borsada yatırım yapın

Borsa yatırım yapmadan önce dikkat edilmesi gereken unsurlar arasında en önemlisi ihtiyaç duyulmayan bir parayla borsada yatırım yapmaktır. Kişinin ihtiyacı olan parayla borsada yatırım yapması büyük hata olarak görülür. Birçok kişi ihtiyacı olduğu halde kredi çekip veya borç alarak borsaya girer. Bu genel olarak borçlarını kapatma isteği ya da ihtiyaçları biran önce karşılama isteğidir. Fakat yatırımcının ihtiyacı olduğu parayla borsada yatırım yapması, borsada ters giden işlemler sırasında kişinin elindeki herşeyi kaybetmesine ve daha fazla borç batağına girmesine neden olur.

Bundan dolayı borsa işlemlerine girerken dikkat edilmesi gereken en önemli kriter ihtiyaç duyulan parayla yatırım yapmaktan kaçınmaktır.

9)Sakin kalın ve panik yapmayın

yatırımcı tüm birikimlerinin geri hisse payı ne yatırdığında sürekli yükseleceğini düşünür. Yükselmeye gördüğü hisseler onu sevindirirken, ani düşüşlerde üzebilir. böyle bir durumda yatırımcının sakin kalması ve kesinlikle panik yapmaması gerekiyor. Panik durumununda bir anda elinizdeki payları satmanız sizin zarar etmenize neden olabilir.

Bu nedenle borsa işlemlerine girdiğinizde kendinize mutlaka bir strateji belirlemelisiniz ve bu strateji doğrultusunda ilerlemelisiniz. Şayet günlük yada haftalık olarak alım ve satım işlemleri yaparak, kısa vade içerisinde kar elde etmeyi düşünüyorsanız bununla ilgili çok fazla çalışmanız ve iyi bir analiz yeteneğine de sahip olmanız gerekiyor. Kısa vadeli yatırımcıysanız eğer yatırımlardaki ani düşüşlerden çok fazla etkilenmeli ve elimizdeki hisseleri de oldukça düşük fiyata satmalısınız. Aksi durumda birikimlerimizin çoğunu kaybetmeyiniz durumu ortaya çıkabilir.

10) Şirketlerin kâr marjlarını takip edin

Bütün şirketler, finansal verilerini açıklamakla yükümlüdürler. Yani yatırım yapacağınız şirketin bu durumda, en çok dikkat edilmesi gereken finansal verilerden bir tanesi şirketin kâr marjıdır. Kâr marjı analizini kâr oranıyla sakın karıştırmayın. Kâr marjı, net kâr / net satışlar formülü ile hesaplanır. Kâr marjı yüksek olan şirketin doğru yatırım aracı olarak değerlendirilebilir. Şirketin kâr marjı ne kadar yüksek ise ilerideki dönemlerde büyüme potansiyeli de aynı doğrultuda görülebilir.

11) Sürekli alım-satım işlemi yapmayın

Uzun süre borsada işlem yapan yatırımcılar bazı durumlarda sürekli alım-satım yaparlar ve kısa vadede çok fazla para kazanmayı amaçlarlar. Fakat sürekli al sat yapılması, şirketin hisse grafiğinde görülen düşüşlerde zarar etmenize veya psikolojinizin olumsuz olarak etkilenmesine yol açabilir. Bundan dolayı, Orta yada uzun vadeli olarak yatırım yapmanız gelir elde etmeniz açısından size daha bir fayda sağlayacaktır. Sürekli olarak alım-satım yapmanız bir yerde tıkanmanıza ve zarar etmenize neden olabilir.

12) Ani düşüş olduğunda panik ve heyecan yapmayın

Borsa işlemlerinde yatırımcının en büyük hatalarından biri de hisse paylarında görülen düşüşlerden dolayı, payları elden çıkarmasıdır. Birçok yatırımcı, Hisselerde görülen düşüş sonrası zararın neresinden dönersek kârdır mantığını yaşar ve ani bir şekilde hisseleri satışa çıkarır. Şunu unutmamak gerekir borsada hızlı yükselişler, yada ani düşüşler sürekli olur.

Bu durumda kısa vadeli yatırımcılar belli noktalar belirleyerek, zarar kes işlemi yapsa bile uzun vadeli yatırımcıların bu ani düşüşlerden korkmamaları gerekir. Ani düşüş görülen hisselerin bir süre sonrasına yukar yönlü harekete geçtiğini ve uzun vadede yükselme yaşadığı gözlemlenebilir. Bundan dolayı düşüş yaşayan hisse elinizden çıkarmak yerine kendinize bir stop loss noktası belirlemeniz sizin zarar etmenizin önüne geçebilir.

13) Kademeli alımlar yapın

Borsada dikkat edilmesi gereken bir diğer unsur da tek fiyattan alım – satım yapmaktır. Şayet bir hisseyi tek fiyattan alarak yalnızca yükseldiğinde satmak isterseniz çok fazla bir süre beklemeniz gerekebilir. Daha da kötüsü ihtimal olarak o hisse belki de size hiç kâr getirmeyebilir. Bundan dolayı hisse fiyatı düşüşe geçtiği zaman farklı fiyatlardan alım yapmalı, yükseldiğinde ise farklı fiyattan satış yaparak zarar ihtimalini minimum düzeye indirebilirsiniz.

14) Hisse senedi sepeti oluşturun

Hisse senedi sepeti oluşturmak borsa yatırımlarında önemli bir yer tutar. Şöyle düşünün, yumurtaları aynı sepetin içine koyan bir kişinin sepetini düşürmesi halinde, yumurtaların hepsini kıracak ve onları kaybedecektir. Fakat, yumurtaları farklı sepetlere koyarsanız, sadece düşen sepetteki yumurtalar kaybedilir.

Bundan dolayı borsa yatırımcısı, bütün birikimlerini tek bir hisseye yatırmamaları onlara fayda sağlayabilir. Yatırım yapmak istediğiniz hisselerin teknik ve temel analizlerini inceledikten sonra tüm paranızı bu hisse senedine yatırmak yerine paranızı 10’a bölerek her bir hisse için yüzde 10’luk yatırım yapmanız birikimlerinizi kaybetme riskinin önüne geçebilir. Borsa işlemlerinde sepet yatırımı tamamiyle zarar etmenizin önüne geçebilir ve hatta para yatırdığınız hisse değer kaybederken diğer değer kazanabilirsiniz.

15) Hiç kimseden yatırım tavsiyeleri almayın

Borsaya girişten önce en önemli kriter, kimseden yatırım tavsiyesi almamaktır. Borsa ile ilgili araştırma ve analizler yapacaksınız eğer bunu kendiniz yapmalısınız. Bir başkasının analizleri ya da stratejileri farklı olabilir ve yatırıma başladığınızda sizin finansal durumunuz o kişinin durumuna göre farklılık gösterebilir. Dolayısıyla başkasında yatırım tavsiyesi almak sizi zarara sokabilir ve bu nedenle bu durumdan mümkün olduğunca uzak durmaya özen gösterin.

Yatırımlarınızı nasıl değerlendirebileceğinizi mutlaka kendiniz belirleyin ve birçok spekülatörün piyasanın içinde olduğunu ve hisse fiyatlarına da bunun etkilediğini düşünürsek kendinizi analiz konusunda daha da geliştirerek yatırım dünyasında büyük başarılara ulaşabilirsiniz.

16) Borsa bir oyun veya kumar değildir

Borsa halk arasında genellikle bir oyun yada kumar olarak bilinir. Bu anlayıştan dolayı borsa oynamak deyimi de bu inanıştan dolayı gelir. Fakat şunu unutmamak gerekir, paranın olduğu hiçbir platform oyun alanı ya da kumar alanı olarak adlandırılmamalıdır.

Borsada yatırım yapmadan önce bu platformun kumar ve oyun olmadığını benimsemeniz gerekir. Borsa işlemlerinin tamamen şans olduğunu düşünüyorsanız borsaya hiç girmemeniz önerilir.Sadece borsa işlemlerinde değil diğer yatırım araçlarında da kişisel analizler çok fazla önemlidir.