İnsanlar bağımlılık kelimesini duyduklarında akıllarına ilk olarak uyuşturucu veya alkol bağımlılığı gelir. ancak alkol ve uyarıcı ya da sakinleştirici maddeler bağımlılığı görülen yegane şeyler değildir. madde kelimesinin yerine davranış kelimesini koyduğunuzda davranış bağımlılığı kategorisi altında incelenen türlü problemler mevcuttur. uzmanlar bunların tümünün bağımlılık olduğu konusunda hemfikir olmasa da sık görülen davranış bağımlılıkları şunlardır.
Tüm davranış bağımlılıkları içinde alkol ve uyuşturucu bağımlılığına en çok benzeyen kumar bağımlılığıdır. amerikan psikiyatri birliği kumar bozukluğunu bir bağımlılık bozukluğu olarak sınıflandırmaktadır. araştırmalara göre kumar bağımlılıkları, beyinde, uyuşturucu bağımlılığı ile aynı bölgeleri harekete geçirmektedir. tedavisi de yine alkol ve uyuşturucu bağımlılığına benzer terapilerle yapılır.
Resmi olarak bir bağımlılık türü olarak sınıflandırılmasa da seks bağımlılığını tedavi eden terapiler mevcuttur. belirtileri arasında kontrol kaybı, sonuçları ve riskleri düşünmemek ve önemsememek vardır ve bu belirtiler diğer bağımlılıklara oldukça benzemektedir.
Bilgi ve iletişim çağında yaşıyoruz ancak kendimizi biraz fazla kaptırıyor olabilir miyiz? psikologlar ve psikiyatristler internet bağımlılığını genellikle gerçek bir bağımlılık olarak düşünmezler. ancak kişi internet kullanımı üzerindeki kontrolünü kaybedebilir ve negatif sonuçları hem işte hem de evde görülebilir. beyin görüntüleme çalışmaları da internet bağımlılığının beyinde yarattığı değişimleri göstermektedir. bağımlı, gününün 11 saatine kadar vaktini internette geçiriyor olabilir. bu bağımlılığın internet kullanıcılarının %6 ila 14’ünü etkilediği düşünülmektedir.
Alışveriş de kontrolden çıktığında, gerçek bir bağımlılıktansa, dürtüsel kontrol bozukluğu olarak düşünülen bir davranıştır. mutsuz olunca alışveriş yapıyor ancak sonra pişmanlık hissediyor musunuz? dolabınız hala etiketi üstünde duran elbiselerle dolup taşıyor mu? bu durumda alışveriş bağımlısı olabilirsiniz. kompulsif alışveriş kadınları erkeklerden daha çok etkilemektedir ve hem finansal hem de kişisel olarak büyük problemlere yol açabilir. rehberlik programları ve davranış terapisi probleme çözüm sağlayabilir.
Joystick’i elinizden bırakamıyor musunuz? davranış bağımlılığı türlerinden bilgisayar oyunu bağımlılığı genç ve yetişkin erkekleri daha çok etkilemektedir. 8-18 yaş arası oyunculardan 10’da 1’inin kontrolden çıkmış olduğu düşünülmektedir. rehberlik programları ve davranış terapileri bu bağımlılığı tedavi edebilir.
Görünüşlerini daha iyi hale getirmek için bazı kişiler tekrar tekrar bıçak altına yatarlar. hatta doktorları buna yanaşmasa da ısrarcı olan kişiler doktor doktor gezerek kendilerini tekrar ameliyat edecek bir cerrah bulurlar. bu kişilerin asıl problemi plastik cerrahi bağımlılığındansa, beden dismorfi bozukluğu olarak düşünülebilir. nüfusun %1 ila 2’sinin beden dismorfi bozukluğu olduğu belirtilmektedir. bu bozukluk plastik cerrahi hastalarında daha sık olarak görülmektedir. beden dismorfi bozukluğu şikayeti olan kişiler sürekli kendi görünümlerini kafaya takarlar ve çirkin ya da deforme olduklarını düşünürler.
Gıda takıntılarının gerçek bir bağımlılık mı olduğu, yoksa fazla yemek için bir bahane olarak mı sunulduğu yıllardır tartışılmaktadır. doğrusu ise aşırı yeme bozukluğunun gerçek bir problem olduğu ve amerika birleşik devletleri’nde yetişkinlerin %3’ünü etkilediğidir. yeme bozukluklarının esas sebebi henüz bilinmemektedir ancak bağımlılıktan daha çok depresyonla ilişkili olduğu düşünülmektedir.
Sürekli tehlike peşinde olanların gösterdiği belirtiler madde bağımlılarına benzer. serbest paraşütle atlamadan veya kaya tırmanışlarından keyif alırlar ancak bunları yaptıkça, aynı heyecan düzeyini yakalayabilmek için gitgide daha riskli şeyler peşinde olurlar. çalışmaların sonuçlarına göre bu heyecanlar beyine, bağımlılık yapıcı uyuşturucularla aynı kimyasalların dolmasına sebep olmaktadır. sonuç olarak tüm davranış bağımlılıkları, fiziksel bağımlılıkların klasik tanımına uymaz ama psikolojik ve sosyal belirtilerini taşır. ayrıca bağımlılık tedavisinin geleneksel türlerine cevap verirler.
