Hırvatistan ile Sırbistan arasında ipler gerildi! Diplomatik kriz hakim

Hırvatistan'ın güneyinde, İkinci Dünya Savaşı sırasında 83 binden fazla Hırvat, Sırp, Yahudi ve Roman'ın öldürüldüğü Jasenovac toplama kampı, Sırp Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic'in, Hırvat yetkililere hiçbir şekilde resmi bilgilendirmede bulunmadan kampı ziyaret etmek istemesi üzerine iki ülke arasında ipler kopma noktasına geldi.

İkinci Dünya Savaşı'nda Nazi yanlısı Hırvat rejime karşı çıkan 83 binden fazla kişinin öldürüldüğü Hırvatistan'ın en büyük toplama kampı Jasenovac, Sava ile Una nehirlerinin kesiştiği alanda yer alan bataklık arazilerin üstünde 1941 yılında Nazi müttefiki rejim tarafından kuruldu.

Jasenovac beş tutuklular kampından oluşan bir kompleksti. Söz konusu kompleks, Üçüncü Reich'tan bağımsız bir rejim olan Hırvat Ustaşa hükümeti tarafından kuruldu, çalıştırıldı ve korundu.

Hırvat yetkililer, Ağustos 1941 yılının sonlarına doğru Jasenovac kompleksinin ilk iki kampı Krapje ve Brocica'yı kurdu fakat bu iki kamp dört ay sonra kapatıldı.

Öte yandan Kasım 1941 yılında kurulan ve Nisan 1945 yılında dağıtılan Ciglana, Şubat 1942 yılında kurulan ve Nisan 1945 yılında dağıtılan Kozara ve 1941 yazından itibaren siyasi mahkumlar için toplama merkezi olan ve 1942 kışında kadınlar için bir toplama kampına dönüştürülen Stara Gradiska de diğer üç kamptan biriydi.

Mahkumlara acımasızca işkence yapılabilir ve öldürebilirlerdi

Söz konusu kamplarda şiddet, işkence ve cinsel şiddet gibi zorlu koşullar mevcuttu. Jasenovac'a, "Balkanlar'ın Auschwitz'i" ismi verilmekteydi ve Alman Nazi toplama kamplarından farklı olarak tutsaklar genel olarak bıçak, çekiç veya baltalar kullanılarak elle öldürülürdü.

Korkunç ve dehşet içeren koşulların mevcut olduğu Jasenovac kamplarında, mahkumlara asgari düzeyde yiyecek verilirken kamp gardiyanları istedikleri zaman mahkumlara acımasızca işkence yapabilir ve öldürebilirdi.

Hayatta kalan mahkumların çoğu öldürüldü

Komünist lider Josip Tito komutasındaki Partizan Direniş Hareketi 1945 yılında Nisan ayının sonlarına doğru Jasenovac'a yaklaşırken, birkaç yüz mahkum kamp muhafızlarına karşı ayaklanma başladı.

Öte yandan mahkumların çoğu öldürülürken birkaçı kaçmayı başardı. Gardiyanlar ise, nisan sonlarına doğru, son üç Jasenovac kampını dağıtmadan önce hayatta kalan mahkumların çoğunu katletti. Partizanlar Mayıs 1945 yılının başlarında Jasenovac'ı ele geçirdi ve sonucunda kamp kapatıldı. Jasenovac kampının Sırp, Hırvat, Yahudi ve Romanların öldürüldüğü yer olmasından dolayı bütün kurbanlar, bu etnik grupların mensupları tarafından her yıl törenlerle anılmaktadır.

Yahudi ve Sırplar tarafından protesto edildi

Bunun yanı sıra geçtiğimiz yıllarda, 22 Nisan tarihinde düzenlenen anma törenleri, Hırvatistan'da yaşayan Yahudi ve Sırplar tarafından protesto edildi.

Hırvatistan'daki Sırp Ulusal Konseyi, İkinci Dünya Savaşı'nda Nazi Almanyası ile iş birliği yapan Hırvat Ustaşaların sloganı olan "Vatan için hazır" ifadelerinin, Jasenovac'ta Hırvat askerler için yapılan anıtın üzerine yazılmasından dolayı törene katılmayacağını dile getirmişti.

İki ülke arasındaki ilişkiler gerildi

Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic, Jasenovac toplama kampını ziyaret etmek için 17 Temmuz tarihinde Hırvatistan'a gitme kararı almış fakat bu karar Hırvatistan tarafından engellenmişti.

Sırp lider Vucic'in, Hırvat yetkililere hiçbir şekilde resmi bilgilendirmede bulunmadan Jasenovac ve Pokrac'ı ziyaret etmek istemesi üzerine iki ülke arasındaki ilişkiler gerilmiş, Hırvatistan Dışişleri Bakanı Gordan Grlic Radman, Vucic'in diplomatik ilişki protokollerini ihlal ettiğini belirtmiş ve ziyarete yönelik bilgileri resmi olmayan yollar üzerinden öğrendiğini ifade etmişti.

Sırbistan'ın Zagreb Büyükelçiliğine nota gönderildiğini dile getiren Grlic Radman şunları aktarmıştı:

"Her türlü ziyaretin resmi kanallar üzerinden bildirilmesi gerekir. Aksi bir durum Hırvatistan tarafından kabul edilemez. (Vucic'in) Ziyaret amacının savaş kurbanlarını ziyaret etmek değil, siyasi olduğu kanaatindeyim. Kurbanlar burada bir araç, amaç değil. Samimi bir ziyaret olduğuna inanmıyorum" şeklinde konuştu. Öte yandan Hırvat Bakan konu hakkında, bütün bu gelişmeler üzerine Vucic'in Hırvatistan'a girişinin yasaklandığını dile getirmişti.

Medeni ilişkilerin korunması için gereken adımlar atılacak

Yaşanan olaylar üzerine Sırbistan Dışişleri Bakanı Nikola Selakovic de basın toplantısı düzenleyerek, Hırvatistan'ın Belgrad Büyükelçiliğine nota gönderildiğini fakat teslim alınmadığını dile getirmişti. Hırvatistan tarafından alınan kararın "korkunç" olduğunu ifade eden Selakovic, Sırbistan hükümetinin de karşı önlemler alacağını açıklamıştı. Vucic, basın mensuplarına açıklamalarda bulunmuş ve "Tek amacımız Jasenovac kurbanlarını ziyaret etmekti." şeklinde konuşmuştu.

Daha önce hiçbir Sırp Cumhurbaşkanı'nın Jasenovac'ı ziyaret etmediğinin altını çizen Vucic konu hakkında, "Ziyaretimizle oradaki kurbanların hiçbir zaman unutulmadığını dile getirmek istedik" söylemişti. Vucic, Hırvatistan'la medeni ilişkilerin korunması için gereken adımlar atmaya devam edeceklerinin de altını çizmişti.