Geçmişten Günümüze Satrancın Bilinmeyen Tarihi

Satranç nedir, nerede ve ne zaman ortaya çıktı? Satranç bir strateji oyunu mudur? İlk satranç şampiyonu bir Türk mü?

Ünlü matematikçi Pascal’a göre satranç tahtası insan zihninin jimnastik salonudur. 4 bin yıldır oynanan ve oynanmaya devam eden bir strateji ve beyin jimnastiği olan satrancın Mısır’da ortaya çıktığı tahmin ediliyor. Satranç Mısır’ın yanı sıra, Çin, Mezopotamya, Anadolu ve İran’da oynandığına dair arkeolojik bulgular ortaya çıktı. Satranç her ne kadar bir askeri strateji aracı olarak bilinse de filozof ve matematikçi olan Emanuel Lasker’e göre satranç iki beyin arasındaki psikolojik mücadelenin ürünüdür. İnsan ilişkilerini temel alan satranca dair ilk yazılı belgeler Milattan Sonra 4. yüzyılda Hint hükümdarı zamanında Sanskritçe metinleridir.

Tarih boyunca ustalar, şampiyonlar ve teorisyenler tarafından çeşitli şekillerde tanımlanmış olan satranç Milattan Sonra 600’lü yıllarda Hindistan’da oyunun kurallarına son hali verildi. Aynı yüzyılda Çin’de de satranç oynandığına dair çeşitli iddialar vardı. Satrancın 4 bin yıllık geçmişi olmasına rağmen ilk satranç takımı 8. yüzyılda Türkistan coğrafyasında bulundu. 9. yüzyılda Türkler, İranlılar ve Araplar arasında düzenlenen dünya şampiyonasında Türk tarihçi Sali, ilk dünya satranç şampiyonudur. Arapların İspanya’yı fethetmesi ile birlikte satrancın Avrupa yolculuğu başladı. İspanya’nın ardından İtalya, Fransa, Almanya ve Amerika Birleşik Devletleri’nde satranç hızla yayıldı. İlk resmi uluslararası satranç turnuvası İngiltere’de 1851 yılından itibaren oynanmaya devam ediliyor.