Dünyada bir ilk Kocaeli'nde bulundu! İşte imparatorun koruyucusunu uyarma yöntemi

Kocaeli'nin İzmit ilçesindeki Nikomedya Batı Nekropolün'de yürütülmüş olan kurtarma kazısının sonucunda Diocletianus ya da 1. Konstantin'in yaveri olduğuna dair askere ait olan lahit bulundu. İzmit'te 2017'de İSU Genel Müdürlüğü bahçesinde yapılan inşaat esnasında oraya çıkan Nikomedya Batı Nekropolün'deki lahitlere yönelik araştırmalar devam etmektedir. Lahitlerden birinde Latince ifadelerin çevirisi dahilinde lahidin ''İmparator koruyucusu'' unvanlı ''Tziampo'' adında bir askere ait olduğu araştırmalarda tespit edilmiştir. Roma imparatorlarından olan Diocletianus ya da 1. Konstantin'in yaveri olduğu düşünülen Tziampo'nun lahdi, ilk kez bir imparator korumasına ait olan lahdin yazıtı, içindeki iskelet ve mezar hediyeleriyle bir bütün olacak şekilde bugüne ulaşması anlamında dünyada ''ilk'' olma özelliği taşımaktadır. Çevirisi yapılmış olan bu yazıtta, ''Yeraltı Tanrılarına! Dacia Minor Eyaleti'ndeki Pieucens (pisuens) bölgesi kökenli, imparator koruyucusu (protector divini lateris) Tziampo bu mezar anıtını yeniden yaptırdı. (Ben) 50 yıl yaşadı(m). Bu mezara oğlum Severus yahut eşim dışında (başka hiç kimsenin) gömülmesine izin vermiyorum. 9 yıl süvari, 11 yıl ordinarius ve 10 yıl protector (koruyucu) olarak askerlik yaptım. Şayet birisi bu mezara bir başkasını gömmeye cesaret ederse fiscua (Roma imparatorlarının kişisel sandığı) 20; kent kasasına 10 follis (madeni para) ödeyecektir. Tüm askerliğim 30 yıl sürdü. Hoşça kalın!'' şeklinde ifadeleri yer almaktadır.

''Günümüze sağlam bir şekilde ulaşması bizler için büyük bir şans'' 

Kocaeli Müze Müdürü Serkan Gedük, 2017 ve 2019 yıllarının arasında nekropol (toplu mezarların bulunduğu bölge) kısmında yapılmış olan kurtarma kazılarında 37 mezar tespit edildiğini, bunlardan 32'sinin kiremit mezar, 5'inin ise lahit mezar olduğunu dile getirdi. Lahitlerden 4'ünde yazıt olduğunu bildiren Gedük, Marmara Üniversitesinden Doç. Dr. Hüseyin Sami Öztürk'le yapılan bilimsel çalışmalar sonucunda Latince yazıtlı olan bir mezarın Nikomedya ve Roma tarihi açısından farklı bir önem taşıdığının ortaya çıktığını kaydetti. Ve ardından şu bilgileri iletti: ''Lahit sadece içerdiği yazıtta gelen bilgilerle değil, aynı zamanda in-situ (yerinde) şekilde bulunmuş iki iskelet ve küçük buluntularıyla oldukça büyük önem taşımaktadır. Zira şimdiye kadar bilinen Roma imparatorlarının korumalarına ilişkin yazıtlar, herhangi bir başka maddi kalıntı içermeden günümüze gelmişlerdir. İlk defa bir imparator korumasına ait yazıt, lahit içinde iki iskelet ve mezar hediyeleriyle birlikte bir bütün olarak günümüze ulaşmıştır. Bu anlamda Tziampo lahdi, bu alanda dünyada bir ilktir. Bu lahdin ve lahit etrafındaki nekropolis alanının günümüze sağlam bir şekilde ulaşması bizler için büyük bir şanstır.'' Gedük, lahitlerin bu şekilde bir bütün olarak ulaşabilmesinin büyük bir oranda deprem sonucunda yıkıntılar altında kalması veya çökmesi sayesinde olduğuna işaret edip, ''Milattan sonra 3. yüzyılda antik edebi metinlere dahi geçen peş peşe 3 yıkıcı deprem gerçekleşmiştir. Alandan ele geçen en geç 4. yüzyıla tarihlenen sikkeler de nekropolisin bu tarihten sonra kullanılmadığını göstermektedir ki bu da depremlerin tarihiyle uyuşmaktadır.'' şeklinde konuştu. Roma imparatorlarından Diocletianus ya da 1. Konstantin'in bir anlamda yaveri olan Tziampo'nun yazıttan anlaşılacağı gibi Dacia (bugünkü Romanya) kökenli olduğunu aktaran Gedük, ''Geç Antik Çağ'da Bithynia Bölgesi'nde yüksek rütbeli birçok Romalı asker görmekteyiz. Bunlardan birisi olan Tziampo kökeni için, şimdiye kadar adı ne antik edebi metinlerden ne de yazıtlardan bilinmeyen 'Pieucens (pisuens)' bölgesini işaret etmektedir. Böylece Nikomedya'da bulunan bir yazıt aracılığıyla bugünkü Romanya'daki bir bölgenin şimdilik tam nerede olduğu bilinmese de varlığını öğrenmekteyiz. Yine ne edebi metinlerde ne de herhangi bir yazıtta bilinmeyen 'Dacia Minor' eyaleti ilk kez bu yazıtla belgelenmektedir.'' ifadelerine değindi.

''Nekropol alanının ülke turizmine kazandırılması hedefleniyor'' 

Gedük, yazıta yönelik Tziampo'nun askeri kariyerine süvari olarak başlayıp 9 yıl bu görevi sürdürdükten sonrasında ordinarius yani ''yüzbaşı'' rütbesi aldığını anlatıp, şunları söyledi: ''11 yıllık yüzbaşı kariyerinden sonra Tziampo'nun 'protector' yani 'koruyucu' unvanı aldığını görmekteyiz. Protector geç Roman ordusunun elit sınıf askerine verilen oldukça önemli bir unvandır. Bu görev İmparator Gallienus ile oluşturulmuş olup tam adı 'imparatorun koruyucusu' dur. Şimdiye kadar bilinen ve bu görevi üstlenen asker sayısı 7'dir. Bunlar günümüz İtalya'sından, Hırvatistan'dan, Sırbistan'dan, Cezayir'den ve Arabistan'dan bilinmektedir. Tziampo ile birlikte bu sayı 8'e ulaşmış ve ilk kez Anadolu'da imparatorun koruyucusu unvanı taşıyan bir asker belgelenmiştir.'' dedi. Gedük, Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü ile Kocaeli Büyükşehir Belediyesi tarafından üst örtü ve konservasyon projesi hazırlandığını belirterek, ilerleyen zamanlarda nekropol alanının ülke turizmine kazandırılmasını hedeflediğini konuşmasına ekledi.