Ayasofya'yı bin 483 yıldır rutubetten koruyan 900 metrelik yeraltı menfezlerindeki araştırmalara yönelik açıklama doç. dr. hasan fırat diker, ''araştırmanın en dikkat çekici buluşu güneybatıdaki yer altı yapıları oldu'' dedi
Doç. dr. hasan fırat diker, ''iklimlendirme, zemin suyunu kontrol etme, yağmur suyunu tahliye etme ve su tesisatı gibi ihtiyaçlarını gidermek için yapılmış bu mekanlar, erişilebildikleri nispette üç boyutlu olarak taranıp belgelendirilmiştir. içi dolu su kuyularına da uzman dalgıç marifetiyle inilerek, su altı fotoğrafları çekilmiştir. çalışma kapsamında ayasofya iç narteksi altındaki büyük mekan ile bu mekanın kuzey ve güney ucundan farklı yönlere devam eden tüneller taranmıştır. toplam 668 metre uzunluğundaki yer altı yapısı dijital taramayla, 268 metre uzunluğundaki yer altı yapısı da geleneksel yöntemlerle el ile ölçülmüştür'' açıklamasını yaptı.
Ayasofya'nın dış çeperine yönelik bilgi aktarımında bulunan doç. dr. hasan fırat diker, ''biri kuzey cephesindeki kuzeybatı payandanın batısındaki demir merdivenin altında, diğer ikisi de ayasofya türbelerin batısında ve doğusunda olmak üzere üç kuyu daha tespit edilmiştir. demir merdivenin altındaki kuyu yaklaşık 7 metre derinliğindedir, son bir metre ise su doludur.'' dedi.
Bu kuyunun duvarlarında taş örgü yoktur. türbelerin batısındaki kuyunun derinliği de yaklaşık 7 metredir. su seviyesi zeminden yaklaşık 1,5 metre alt kottadır. bu araştırmanın en dikkat çekici buluşu ise ayasofya'nın güneybatısındaki yer altı yapılarıdır.
Yapıların girişinde tanımlı bir kapak olması ve girişin hemen yanındaki kestane ağacı, varlığıyla adeta altındaki yer altı yapısını gizleyen bir illüzyon yaratmaktadır.
