Avrupa sistemi uygulanacak: Vatandaşlık maaşı geliyor

Bu doğrultuda İsviçre, Finlandiya gibi zengin ülkelerde de uygulanan aile bazlı vatandaşlık maaşı sistemi başlatılacak.

Aile ve Sosyal Politikalar, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ve ilgili kurumlar, seçim beyannamesinde açıklanan sosyal politikaları güçlendirecek yeni adımlar atılması için eylem planlarını, mevcut desteklerini güncellemeye başladı.

Avrupa ülkelerinde görülüyor

Sabah’ta yer alan habere göre, mevcut sistemde elektrik, doğal gaz, şartlı eğitim, sağlık, barınma, gıda, yardımı, engelli yaşlı aylıkları, GSS prim ödemeleri, Türkiye Aile Desteği, anaokulu desteği, eşi vefat eden kadınlara aylık, acil ve temel ihtiyaç yardımları olmak üzere elliden fazla sosyal destek sistemi sağlanmakta.

Desteklerin büyük çoğunluğu işsiz, sosyal güvencesi olmaması ve hane içinde kişi başına düşen geliri net asgari ücretin üçte birinden (2023 yılı için 2 bin 835 lira) az olması kriteri dikkate alınıyor. Yeni dönemde her ailede en az bir kişiye iş imkanı verilirken gelişmiş ülkelerde uygulanan sistemde vatandaşlık maaşı sistemine geçilecek.

İsviçre, Finlandiya’da da var

Vatandaşlık maaşı, İsviçre, Finlandiya, İskoçya, Amerika gibi kişi başına düşen gelirin fazla olduğu ülkelerde kendi ülke vatandaşlarına yapılan ücret ödemesi olup geri ödemesi bulunmuyor. Faiz işlemeyen bu ödemelerde vatandaşların yaşam koşullarının çok daya iyi noktaya getirilmesi hedefleniyor.

Finlandiya 2017 yılında kendi vatandaşları için yaklaşık 800 Euro ödenek ayırırken, vatandaşların yaşam koşullarını iyileştirmek ve nüfusun devamlılığını sağlamak amacıyla bu uygulamayı başlattı. Vatandaşlık maaşı aynı zamanda ülkelerdeki beyin göçünü durdurduğu gibi, tersine göçü de teşvik ediyor. 

Haneye ödenecek

Türkiye'de vatandaşlık maaşı kişiye değil, haneye aile bazlı ödenecek. Gelir tamamlayıcı Aile Destek Sistemi adı altında hayata geçirilecek aile bazlı vatandaşlık maaşı uygulamasıyla gelir seviyesi asgari hayat standardının altında tek bir aile, hane kalmayacak.  Vatandaşlık maaşı tutarı yaş, aile nüfusu gibi birçok kriter dikkate alınarak belirlenecek.

Sosyal amaçlı banka kuruluyor

Aile Koruma Kalkanı Programı'yla yeni ailelerin kurulmasını teşvik edilecek, gençler öncelikli olmak üzere her ailede en az bir kişiye iş imkânı sağlanacak. Bu amaçla özel sektör işletmelerinin sigorta primlerinin tamamını belirli bir süre devlet karşılayacak. Bu programın finansmanı uluslararası standartlarda dijital Aile ve Gençlik Bankası kanalıyla sağlanacak.  Mevcut sistemde destekler Hazine tarafından Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı'na aktarılıyor.

Bu sistemde Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı tarafından elde edilecek petrol ve doğalgaz gelirleri için bir destek fonu oluşturulacak ve yönetimi Aile ve Gençlik Bankası'na bırakılacak. Bu sosyal amaçlı bankanın ana gelir kaynaklarından biri de Karadeniz'de keşfedilen doğalgaz gelirlerinin belirli bir yüzdesi olacak. Tamamı devlete ait olan TPAO buralardan elde edeceği gelirden el ihtiyacı olanı kadarı tutarak gerisini fona aktaracak.

Aynı zamanda yapılan her doğalgaz ve petrol keşfi ile birlikte değeri artacak olan TPAO ile birlikte vatandaşa yapılacak destek miktarları da artırılacak.

Babalar da esnek çalışabilecek

Aile ve Gençlik Bankası üzerinden yeni evlenen çiftlere iki yılı geri ödemesiz 48 ay vadeli 150 bin lira faizsiz kredi verilecek. Bu programlar uygulanırken Gelir Tamamlayıcı Aile Destek Sistemi ile uyumu gözetilecek, ekonomik, sosyal yan etkileri dikkate alınarak gözden geçirilecek.

Sosyal yardımlardan yararlanma koşullarını standardize edilecek. Annelere olduğu gibi babaların da esnek çalışma imkânlarını genişletilecek.