15. yüzyılda İslam ve bilim dünyasının en çok tanınmış isimlerinden bir olan Akşemseddin İstanbul’un fethinde Fatih Sultan Mehmet’e verdiği destek ve teşvikleriyle de bilinir. Tasavvuf ve tıp alanında önemli çalışmalar yapmış olan Akşemseddin, İslam ve bilim tarihimiz açısından da oldukça önemli bir isimdir. İstanbul’un fethi sırasında meydana gelen sıkıntılarda hem sultana hem de orduya maddi ve manevi destek vermiştir. Ayrıca Akşemseddin, İtalyan hekim Fracastor’dan önce mikrop meselesi ile ilgili çalışmalar yapmıştır.
Asıl adı Şemseddin Muhammed b. Hamza olan Akşemseddin 1390 yılında Şam’da dünyaya gelmiştir. 7 yaşında iken babası ile birlikte Amasya’ya gelip burada iyi bir dini eğitim alır ve ardından Osmancık Medresesinde tıp tahsilini tamamlar. Akşemseddin şeyhi Hacı Bayram-ı Veli aracılığıyla II. Murad ile tanışmasının ardından Fatih Sultan Mehmet’e küçük yaşından itibaren eğitim vermiştir.
II. Mehmet İstanbul’u kuşatmak için yola çıktığında Akşemseddin dönemin tanınmış şeyhleri ve yüzlerce müridiyle yola çıkar. Fatih Sultan Mehmet’in sıkıntılı anlarında zaferin yakın olduğuna dair müjde vererek sabredip gayret etmesi yönünde teskin etmesi manevi güç için oldukça önemlidir. Özellikle de İstanbul kuşatması konusunda kendisine karşı çıkan devlet adamlarının yanı sıra Akşemseddin’in kendisine destek vermesi oldukça önemlidir. Fatih Sultan Mehmet’in emri üzerine daha önceki İstanbul kuşatmalarında şehit olan Eyyub el Ensari’nin kabrini bulan Akşemseddin, ordı-uya önemli bir manevi güç kazandırmıştır.
Fetihten sonra Ayasofya Camii’nde ilk cuma namazında okuyarak İstanbul’un fethi sürecindeki rolünü pekiştirmiştir. 1453 yılında İstanbul feth edildikten sonra Fatih’in bütün ısrarlarına rağmen İstanbul’da kalmamış ve Göynük’e geri dönmüştür. Son yıllarını Göynük’te geçiren Akşemseddin 1459 yılında vefat etmiştir.
AKŞEMSEDDİN HANGİ ALANLARDA ÇALIŞMIŞTIR?
Akşemseddin tasavvuf ve dini ilimlerin yanı sıra fenni ilimlerde de olukça başarılı bir alimdir. Tıp alanında yaptığı çalışmalarıyla bilenen Akşemseddin, mikrop ile ilgili çalışmalar yapmış ve mikrobu tanımlamaya çalışmıştır. İstanbul'un fethindeki madd, ve manevi katkısını dışında bilimsel çalışmalarıyla da dönemin en çok bilinen bilim insanları arasında yerini almıştır.
AKŞEMSEDDİN’İN ESERLERİ
Risâletü’n-nûriyye
Defʿu meṭâʿini’ṣ-ṣûfiyye
Makāmât-ı Evliyâ
Kitabü’t Tıb
Maddetü’l-Hayat
