6491 sayılı Türk Petrol Kanunu, 11 Haziran 2013 tarihli ve 28674 sayılı Resmi Gazete’de yayınlandı ve yürürlüğe girdi. Bundan önceki kanun, 59 yıl boyunca yürürlükte kalmıştı. Türkiye Suriye sınırında yer alan Nusaybin ilçesinde ağır petrol bulundu.
TÜRK PETROL KONUNU NEDİR?
Bu kanunun amacı, Türkiye toprakları içerisinde yer alan petrolleri ülke menfaati gözetiminde kullanılmasıdır. Kanunda şöyle geçmektedir:
(1) Bu Kanunun amacı, Türkiye Cumhuriyeti petrol kaynaklarının millî menfaatlere uygun olarak hızlı, sürekli ve etkili bir şekilde aranmasını, geliştirilmesini ve üretilmesini sağlamaktır.
(2) Bu Kanun; Türkiye’de petrol arama ve üretim faaliyetlerinin düzenlenmesi, yönlendirilmesi, teşvik edilmesi, denetlenmesi, arama ve üretim için gerekli bilgilerin ve verilerin toplanması, değerlendirilmesi ve kullanıma sunulmasına ilişkin usul ve esasları kapsar.
Bundan önceki Petrol Kanunu’nun 6. Maddesinde petrol ile ilgili her türlü izin, arama ve inceleme işleri için TPAO öncül kurumdu. Yeni kanun ile birlikte bu düzenleme kaldırılmıştır. TPAO’nun kanundan doğan hakkı artık yer almamaktadır. Saha araştırması için herhangi bir özel şirket artı TPAO ile eşit haklara sahiptir.
Arama ruhsatı için süre karalarda 5 yıl, denizlerde 8 yıldır. Belli şartlar yerine getirilerek bu süreler sırasıyla 2 ve 3 yıl uzatılabilir. En fazla denizlerde 14, karalarda 9 olarak kanunda yer almaktadır. Eski kanunda yatırım zorunluluğu bulunmamaktayken yeni kanunda bu zorunluluk hale gelmiştir.
KANUNLAR ARASINDAKİ FARKLAR NELERDİR?
"Devlet adına arama ve işletme ruhsatı alma hakkı TPAO`na aittir" hükmü yeni kanunda kaldırılmıştır. Süresi dolan petrol üretim sahalarının devlet adına üretime devam etmesi için TPAO’ya verilmesi hükmü de yeni kanunda yer almaz. Aynı zamanda orman sayılan yerlerde petrol arama hakkı da tanınmıştır.
TÜRKİYE PETROLLERİ ANONİM ORTAKLIĞI
Bu kurum, 6326 sayılı Petrol Yasası’nın 1954 yılında çıkmasıyla birlikte ona dayandırılarak çıkarılmıştır. Kuruluş amacı olarak, “Söz konusu Anonim Ortaklık Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü tarafından şimdiye kadar bulunmuş bütün petrollerin işletimi ve arama sahaları üzerinde çalışma hakkının imtiyazlı sahibi olacağı gibi yeni şirketler kurmak ve iktisadi devlet teşekkülleri ve başka yerli ve yabancı şirketlerle ortak olma hakkına sahip olacaktır.” Yeni kanun ile birlikte TPAO’nun güçleri azaltılmış, petrol sektörü özelleştirilmiştir.