Sigortasız işçi çalıştırma nasıl şikayet edilir? Sigortasız işçi çalıştırmanın cezası nedir? Sigortasız işçi çalıştırma ihbar hattı

Günümüzde yapılan birçok düzenleme yapılsa da hala işyerlerinde sigortasız olarak işçi çalıştıran birçok yer var. Yaygın olan bu durum, sigortası başlatılmamış/eksik-geç bildirilmiş çalışanın hakkı, 4857 sayılı İş kanununca korunmaktadır.

Bir kişinin herhangi bir işyerinde sigortasız olarak çalışması ne kadar soruna yol açabiliyorsa bir işvereninin de işyerinde sigortasız işçi çalıştırmak da birçok soruna neden olabilir. Bundan dolayı bahsi geçen bu durum her iki taraf içinde büyük önem taşır.

Sigortasız işçi çalıştırma nasıl şikayet edilir?

Eğer bir işveren, işyerinde sigortasız olarak bir işçi çalıştırıyorsa bu durum birçok farklı yöntemle SGK'ya şikayet edilebilir. Bu yöntemler şu şekilde sıralanabilir:

- SGK tarafından kurulan ALO 170 hattı aranarak

- SGK’nın web sayfası üzerinden online olarak

- Kişinin bulunduğu il veya ilçedeki Sosyal Güvenlik Kurumlarına şikâyet dilekçesi yazılarak

Böyle bir durum söz konusuysa ve şikayette bulunuluyorsa sigortasız işçi çalıştıran kurumun iş yeri unvanı ve adresi bilgileri SGK'yla paylaşılmalıdır.

Aynı zamanda sigortası olmadan çalıştırılan işçi, geriye dönük olarak sigortasının tamamlanması ve hizmet tespitinin yapılabilmesi için ayrıca adli yollara da başvuru yapmalıdır.

İş Kanununca hizmet tespiti davası açılmalı, bu davayla işçi çalıştığı hizmetlerinin geçtiği yılın sonundan başlayarak beş yıl içinde iş mahkemesine başvuruda bulunarak, alacağı mahkeme kararıyla iddia ettiği çalışmalarını ispatlayabilecektir.

Sigortası olmadan çalıştırılan işçi nasıl kanıtlanır?

Sigortası olmadan bir işyerinde çalıştırılan işçi, çalışmaya devam ettiği zaman diliminde bu durumu SGK'ya ihbarda bulunduysa SGK Kontrol Memuru şikâyet üzerine işyerine gelerek yerel denetim yapar. İşyerindeki çalışanları tutanağa alarak, şikâyette bulunan kişi de o an o an oradaysa, çalışmış olduğu fiili olarak tespit edilmiş olur ve o gün itibariyle sigortası başlar.

Aynı zamanda kişi, işyerinde tespit yapılmadan önceki tarihte işe an tarihten önce işe girmişse ve işe girdiği tarihten itibaren çalışmalarını kanıtlayacak belgeleri varsa veya şikâyet sahibi sigortalının, işyerinde çalışan diğer sigortalıların, işyeri mahallinde bulunanların, çevre işyeri sahiplerinin ya da işverenin beyanından şikâyet sahibinin önceden beri o işyerinde çalıştığı tespit edilebiliyorsa, geriye dönük olarak şikâyette bulunan kişiye 1 yıla kadar çalıştığı günlere ait sigorta kazandırılır.

Eğer ki işçi, sigortasız olarak çalıştığı işyerinden ayrıldıysa ve bu ayrılığından sonra şikayette bulunduysa iddia edilen çalışmalar ile ilgili olarak işyeri yasal kayıt ve belgelerinin incelenmesi, çalışma ortamında kaydedilmiş görüntüler, tanık ifadeleri, mailleşmeler ve banka dekontları kanıt olarak kullanılır.

Sigortası olmadan işçi çalıştırmanın cezası nedir?

İşverenin sigorta yapması gerekirken işçiye sigorta yaptırmaması halinde ödemesi gereken ceza o dönemin asgari ücreti üzerinden hesaplanır. Aynı zamanda bilanço esasınca defter tutma yükümlülüğü olan, diğer defterleri tutma yükümlülüğü olan ya da defter tutma yükümlülüğü olmayan işverenlerin ödemeleri gereken cezalar da buna duruma göre değişiklik göstermektedir.

Bunun dışında mahkeme kararıyla, kendi beyanınca ya da SGK müfettişlerinin teftişiyle sigortası olamayan işçi çalıştırması tespit edilmesine bağlı olarak para cezasında farklılıklar olabilmektedir.

Bilanço esasınca defter tutmakla yükümlü olan işverene 38 asgari ücret cezası verilir ve 2020'de bu tutar 111.834 TL'dir. Diğer defterleri tutan işverenlerin ödemesi gereken ceza tutarıysa 32 asgari ücretidir. Bu tutar da yine 2020 yılına göre 94.176 TL’dir. Defter tutma gibi bir yükümlülüğü olmayan işverenlerden de 29 asgari ücret ceza talep edilir ve bu da 85.347 TL’ye denk gelmektedir.

Sigortası olmadan çalıştırılan işçi tazminat alabilir mi?

Sigortası olmadan bir işyerinde çalıştırılan işçinin haklı sebeplerle fesih hakkı bulunmaktadır. 4857 sayılı Kanunun İşçinin haklı nedenle derhal fesih hakkı başlıklı 24. Maddesinin 2/e bendi uyarınca;

"İşveren tarafından işçinin ücreti, kanun hükümleri veya sözleşme şartlarına uygun olarak hesap edilmezse ve ödenmezse hükmünü içererek, işçinin kanun gereği hak ettiği ücretlerin kendisine ödenmemesini, sigortanın hiç başlatılmaması ve primlerimin ödenmemesi sebebiyle işçinin haklı nedeni sayarak iş sözleşmesinin derhal feshine olanak tanımaktadır.

Bu sebeple 4857 sayılı Kanun ve diğer ilgili mevzuat hükümleri gereği işçi haklı nedenle iş akdini feshedebilir, böylelikle iş yerinden kıdem ve diğer tazminatlarını haklı olarak alabilir."