İnsan Psikolojisini Altüst Eden 5 Çarpıcı Sosyal Deney
İnsanın karmaşık yapısını anlamak, sosyal bilimcilerin ve psikologların yüz yıllardır uğraştığı bir alandır. tarihin en şaşırtıcı 5 sıra dışı psikolojik deneyini ve alınan sonuçları derledik.
Psikologların yüz yıllardır insan ruhunu ve davranışını anlamak için uğraşıyor. tarihin en şaşırtıcı 5 sıra dışı psikolojik deneyini ve alınan sonuçları derledik.
Küçük albert deneyi
En çok eleştirilen bu deneyde john watson, klasik koşullanma ve korkunun insan üzerindeki etkilerini ölçmeyi amaçlamıştır. bunun için albert isminde 8 aylık bir bebeğe tavşan ve fare gibi hayvanlar gösterildi. hayvanlarla ilk defa karşılaşan albert hayvanlara tepkisiz kalmış ve sevmişti.
Deneyin ikinci aşamasında albert'e her hayvan gördüğünde çekiç sesi dinletilerek korkutulmuştur. bu korku nedeniyle albert her tüylü cisim gördüğünde korkmaya başlamış oldu. deneyin albert üzerinde nasıl bir etki bıraktığı bilinmiyor çünkü 4 yaşındayken hayatını kaybediyor.
Karar verme deneyi
Solomon asch, yaptığı bu deneyle kişinin karar alma sürecinde diğer insanlardan ve toplumdan nasıl etkilendiğini gözlemlemek istemiştir. baskıs ve sosyal baskının etkisini gözlemlemek istemiştir.
Ash bunun için 3 deneğe kart göstererek sorduğu sorulara cevap istemiştir. ancak 2 denek, solomon'un asistanı olup, bilerek cevap vermişlerdir. deneyin farkında olmayan 3'üncü katılımcı ise diğer 2 kişinin cevapları yanlış olsa dahi farklı bir cevap vermemiştir.
Bölünmüş bir sınıf
İlkokul öğretmenliği yapan jane elliot sınıfta öğrenciler mavi gözlü ve kahverengi gözlü olarak iki gruba ayrılmış ve mavi gözlüler üstün tutmuştur. sınıfa mavi gözlülerin daha üstün ve daha çalışkan olduğu anlatılmış, kahverengi gözlüler ise dışlanmıştır. bunun sonucunda mavi gözlü öğrenciler kendilerini üstün görerek kahverengi gözlü öğrencilere zorbalık yapmaya başlamıştır.
İkinci aşamada elliot, rolleri değiştirmiş, kahverengi gözlüleri üstün tutmuştur. ancak kahverengi gözlüler yaşadıkları sıkıntıları hatırlayarak mavi gözlülere zorbalık yapmamış, empati kurmuştur. kısa süre sonra öğrencilerine yaşadıklarının sadece bir deneyden ibaret olduğunu anlatan elliott, ırkçılığın nasıl bir şey olduğunu çocuklara bu deneyimi yaşatarak öğretmiştir.
Üçüncü dalga deneyi
Demokratik ülkelerde faşizmin tekrar dirilme ihtimalinin araştırıldığı deneyde lise öğrencileri denek olmuştur. ron jones isimli öğretmen, bir grup öğrenciye özel olduklarını ve diğer öğrencilere otorite uygulayabilecekleri söylendi, nazi selamı öğretildi.
Kendilerinin güçlü olduğuna inanan öğrenciler kendilerini üstün sayarak diğer öğrencileri hor görmeye başladı.
Seçimlerin paradoksu
Psikolog mark lepper ve sheena ıyengar, bir şarküteride, gelen müşterilere tadımlık reçel sunuyorlardı. deneyin ilk gününde müşterilere yalnızca altı çeşit, ikinci gününde ise yirmi dört çeşit reçel sundular. ilk gün elde ettikleri satış oranı %30 iken, ikinci gün elde ettikleri satış oranı %3’tü. yani seçenekler arttığında tüketiciler karar vermekte zorlanıyor ve karar almaktan vazgeçiyor.
