Haber 365
Haberlere Hızlı Erişin Son Dakika Haberleri ve Gelişmeleri Anında, Herkesten Önce Öğrenmek İçin;
Takip Et
Camp David Anlaşmasında MOSSAD’ın Rolü
Hasan Mesut Önder
Camp David Anlaşmasında MOSSAD’ın Rolü
10.07.2020 Cuma 17:26
İstihbarat örgütleri, gizli diplomasinin yürütülmesinde ve rakip devletlerin kararlarını etkilemekte aktif rol oynarlar. Servisler, bu girişimleri yaparken ülkesinin gücünü, rakibinin gücünü ve rakibin, ülkesinin gücünü nasıl ve ne kadar algıladığını tespit ederek hareket eder.

İsrail’in Mısır ile yapmış olduğu Camp David anlaşması, İsrail’i bölgede rahat ettirmiş ve en büyük Arap ordusu olan Mısır’ı düşman olmaktan çıkarmıştır. Camp David anlaşması imzalamaya gelinen süreçte yaşananlar ve bu süreçte İsrail gizli servisi MOSSAD’ın rolü, irdelenmeye değerdir.


1977'nin ortasında İsrail'de Menahem Begin iktidara gelmiş ve Dışişleri Bakanı Moşe Dayan olmuştu. Ortadoğu’da dengeli siyaseti savunan Amerikan Dışişleri bakanlığı ve Milli güvenlik kurulu yetkilileri, bölgede barışın sağlanması için girişimlerde bulunmaktaydı.

Begin’in iktidara gelmesi, Enver Sedat tarafından ihtiyatla karşılanmıştı. İsrail’de hükümetin kurulmasından iki ay sonra Amerikalı yetkililer, Kahire ve Tel Aviv arasında görüşmelerin sağlanması için mekik dokumuştu. Cyrus Vance, Enver Sedat’ı Barış görüşmeleri için ikna etmek üzere görüşmeler yürütmüş ancak Begin Hükümetinin Batı Şeria’dan asker çıkarma taleplerini olumsuz karşılayacağı düşünülmekteydi.

İsrail, Mısır ile yapılan görüşmelerde inisiyatifi eline almak istiyordu. ABD’nin bu girişimlerine İsrail’in karşı koyma ihtimali de bulunmaktaydı. Ancak Amerika Birleşik Devletleri, İsrail Başbakanı Meneham Begin ve Dışişleri bakanı Moşe Dayan arasında bir görüş ayrılığının olduğunun farkındaydı. Amerika, Moşe Dayan aracılığı ile Begin’in tutumunun yumuşatabileceğini düşünmekteydi. Dayan, Batı Şeria ve Gazze konularında daha ılımlı politikalara sahipti. Bölgedeki iskân siyasetinin ve yeni yerleşim yerlerinin inşasının ABD ve İsrail arasında bir gerilim yaratacağını düşünüyordu.

Moşe Dayan’ın kabinede yer almasının temel nedeni Mısır’la anlaşma sağlayarak, Mısır’ın Arap dünyasında izole olması konusunda Başbakan Menahem Begin ile fikirlerinin uyuşmasıdır. Moşe Dayan’ın ılımlı ve Amerika ile uzlaşan tutumu, Cyrus Vance’ın Enver Sedat’ı inandırmasını kolaylaştırmıştı. Vance planı, Batı Şeria’da İsrail ordusunun bulunmasına rağmen toprakların BM kontrolü altında geçici tedbirlerin alınması ve birkaç yıl sonra referandumun yapılmasını öneriyordu. Bu plana, Mısır ve İsrail hükümetleri sıcak baktılar.


Moşe Dayan, Cyrus Vance ile görüşmesinden sonra bir dizi gizli seyahate çıktı. Bu ziyaretlerin rotaları, İran, Londra ve Fas’tı. Tahran ziyaretinde İran Şahından Filistin konusunda İsrail’in pozisyonunu desteklemesi istemiş ve ayrıca Enver Sedat’ın Kudüs’e yapacağı ziyaret ile ilgili bilgilendirmişti.


Londra’da Kral Hüseyin ile yapılan görüşmede Kral Hüseyin’den Mısır ile kurulmaya çalışılan diyaloğa katkı sağlanması istenmiş ancak Kral Hüseyin 1967 sınırlarına dönülmedikçe, bu barış görüşmelerinde rol almayacağını söylemiştir.


Mısır ve İsrail arasındaki görüşmelerin başlaması için MOSSAD, Libya gizli servisinin Enver Sedat’a düzenleyeceği suikast bilgisini Mısır’ın Viyana büyükelçisi olan ve daha sonra Başbakan yardımcılığı görevine getirilen Muhammet Hasan Tuhamiyet’e iletti. Bu bilgi, Mısır hükümeti tarafından araştırılıp doğru olduğu anlaşılınca Enver Sedat, İsrail’in iyi niyetine inanarak İsrail ve Mısır arasındaki görüşmelerin önündeki psikolojik eşik aşılmış oldu.

Mısır ve İsrail arasındaki görüşmelerde destek sağlamak için Moşe Dayan Brüksel’de bulunduğu sırada hava alanında üç İsrail istihbarat yetkilisi Moşe Dayana, bir mektup verir. Mektupta Enver Sedat’ın suikast bilgisi bildirdiklerini için teşekkür ettiğini ve Mısır başbakan yardımcısı Muhammed Hasan Tuhami’nin Fas’ın Tangier şehrinde görüşme için beklediği belirtilmekteydi. 4 Eylül 1977’de Moşe Dayan Fas’a uçarak Mısır Başbakan Yardımcı Muhammed Hasan Tuhami ile görüştü. Görüşmede Tuhami Moşe Dayan’a: “Sayın Cumhurbaşkanımız Enver Sedat, İsrail askerlerinin Sina’dan çekilmesi şartıyla Tel Aviv’i ziyaret etmeye hazır olduğunu söyledi” dedi.

Bunun üzerine Moşe Dayan, Menahem Begin ile görüşerek anlaşmanın yapılması konusunda uzlaşma sağlandı. Enver Sedat 19 Kasım 1977’de Kahire’de düzenlediği basın toplantısında İsrail’i ziyaret edeceği açıkladı. İsrail Mısır arasındaki barışın sağlanmasında İsrail istihbaratının katkısı göz ardı edilemez.

MOSSAD’ın Libya gizli servisinin planladığı suikastı, Enver Sedat’ın kişisel kararını etkilemek için bildirmesi, önemli bir hamle idi. Bu örnekte de görüleceği gibi istihbarat örgütlerinin, devletlerin diplomaside pazarlık gücünü artırmak ve muhatabı ikna etmek için her türlü malzemeyi sağlayan organizasyonlar olduğunu göz önünce bulundurmak gerekir. İstihbarat örgütlerinden etkili şekilde istifade eden ülkeler, karşılaştığı sorunları çözerken elleri daha güçlüdür.
İstihbarat örgütleri, gizli diplomasinin yürütülmesinde ve rakip devletlerin kararlarını etkilemekte aktif rol oynarlar. Servisler, bu girişimleri yaparken ülkesinin gücünü, rakibinin gücünü ve rakibin, ülkesinin gücünü nasıl ve ne kadar algıladığını tespit ederek hareket eder.

İsrail’in Mısır ile yapmış olduğu Camp David anlaşması, İsrail’i bölgede rahat ettirmiş ve en büyük Arap ordusu olan Mısır’ı düşman olmaktan çıkarmıştır. Camp David anlaşması imzalamaya gelinen süreçte yaşananlar ve bu süreçte İsrail gizli servisi MOSSAD’ın rolü, irdelenmeye değerdir.


1977'nin ortasında İsrail'de Menahem Begin iktidara gelmiş ve Dışişleri Bakanı Moşe Dayan olmuştu. Ortadoğu’da dengeli siyaseti savunan Amerikan Dışişleri bakanlığı ve Milli güvenlik kurulu yetkilileri, bölgede barışın sağlanması için girişimlerde bulunmaktaydı.

Begin’in iktidara gelmesi, Enver Sedat tarafından ihtiyatla karşılanmıştı. İsrail’de hükümetin kurulmasından iki ay sonra Amerikalı yetkililer, Kahire ve Tel Aviv arasında görüşmelerin sağlanması için mekik dokumuştu. Cyrus Vance, Enver Sedat’ı Barış görüşmeleri için ikna etmek üzere görüşmeler yürütmüş ancak Begin Hükümetinin Batı Şeria’dan asker çıkarma taleplerini olumsuz karşılayacağı düşünülmekteydi.

İsrail, Mısır ile yapılan görüşmelerde inisiyatifi eline almak istiyordu. ABD’nin bu girişimlerine İsrail’in karşı koyma ihtimali de bulunmaktaydı. Ancak Amerika Birleşik Devletleri, İsrail Başbakanı Meneham Begin ve Dışişleri bakanı Moşe Dayan arasında bir görüş ayrılığının olduğunun farkındaydı. Amerika, Moşe Dayan aracılığı ile Begin’in tutumunun yumuşatabileceğini düşünmekteydi. Dayan, Batı Şeria ve Gazze konularında daha ılımlı politikalara sahipti. Bölgedeki iskân siyasetinin ve yeni yerleşim yerlerinin inşasının ABD ve İsrail arasında bir gerilim yaratacağını düşünüyordu.

Moşe Dayan’ın kabinede yer almasının temel nedeni Mısır’la anlaşma sağlayarak, Mısır’ın Arap dünyasında izole olması konusunda Başbakan Menahem Begin ile fikirlerinin uyuşmasıdır. Moşe Dayan’ın ılımlı ve Amerika ile uzlaşan tutumu, Cyrus Vance’ın Enver Sedat’ı inandırmasını kolaylaştırmıştı. Vance planı, Batı Şeria’da İsrail ordusunun bulunmasına rağmen toprakların BM kontrolü altında geçici tedbirlerin alınması ve birkaç yıl sonra referandumun yapılmasını öneriyordu. Bu plana, Mısır ve İsrail hükümetleri sıcak baktılar.


Moşe Dayan, Cyrus Vance ile görüşmesinden sonra bir dizi gizli seyahate çıktı. Bu ziyaretlerin rotaları, İran, Londra ve Fas’tı. Tahran ziyaretinde İran Şahından Filistin konusunda İsrail’in pozisyonunu desteklemesi istemiş ve ayrıca Enver Sedat’ın Kudüs’e yapacağı ziyaret ile ilgili bilgilendirmişti.


Londra’da Kral Hüseyin ile yapılan görüşmede Kral Hüseyin’den Mısır ile kurulmaya çalışılan diyaloğa katkı sağlanması istenmiş ancak Kral Hüseyin 1967 sınırlarına dönülmedikçe, bu barış görüşmelerinde rol almayacağını söylemiştir.


Mısır ve İsrail arasındaki görüşmelerin başlaması için MOSSAD, Libya gizli servisinin Enver Sedat’a düzenleyeceği suikast bilgisini Mısır’ın Viyana büyükelçisi olan ve daha sonra Başbakan yardımcılığı görevine getirilen Muhammet Hasan Tuhamiyet’e iletti. Bu bilgi, Mısır hükümeti tarafından araştırılıp doğru olduğu anlaşılınca Enver Sedat, İsrail’in iyi niyetine inanarak İsrail ve Mısır arasındaki görüşmelerin önündeki psikolojik eşik aşılmış oldu.

Mısır ve İsrail arasındaki görüşmelerde destek sağlamak için Moşe Dayan Brüksel’de bulunduğu sırada hava alanında üç İsrail istihbarat yetkilisi Moşe Dayana, bir mektup verir. Mektupta Enver Sedat’ın suikast bilgisi bildirdiklerini için teşekkür ettiğini ve Mısır başbakan yardımcısı Muhammed Hasan Tuhami’nin Fas’ın Tangier şehrinde görüşme için beklediği belirtilmekteydi. 4 Eylül 1977’de Moşe Dayan Fas’a uçarak Mısır Başbakan Yardımcı Muhammed Hasan Tuhami ile görüştü. Görüşmede Tuhami Moşe Dayan’a: “Sayın Cumhurbaşkanımız Enver Sedat, İsrail askerlerinin Sina’dan çekilmesi şartıyla Tel Aviv’i ziyaret etmeye hazır olduğunu söyledi” dedi.

Bunun üzerine Moşe Dayan, Menahem Begin ile görüşerek anlaşmanın yapılması konusunda uzlaşma sağlandı. Enver Sedat 19 Kasım 1977’de Kahire’de düzenlediği basın toplantısında İsrail’i ziyaret edeceği açıkladı. İsrail Mısır arasındaki barışın sağlanmasında İsrail istihbaratının katkısı göz ardı edilemez.

MOSSAD’ın Libya gizli servisinin planladığı suikastı, Enver Sedat’ın kişisel kararını etkilemek için bildirmesi, önemli bir hamle idi. Bu örnekte de görüleceği gibi istihbarat örgütlerinin, devletlerin diplomaside pazarlık gücünü artırmak ve muhatabı ikna etmek için her türlü malzemeyi sağlayan organizasyonlar olduğunu göz önünce bulundurmak gerekir. İstihbarat örgütlerinden etkili şekilde istifade eden ülkeler, karşılaştığı sorunları çözerken elleri daha güçlüdür.