Haber 365
Haberlere Hızlı Erişin Son Dakika Haberleri ve Gelişmeleri Anında, Herkesten Önce Öğrenmek İçin;
Takip Et
Kol Gezmek
Ergin Külünk
Kol Gezmek
10.03.2020 Salı 11:40

Merhabalar sevgili haber365 okurlarımız.

Her biri binlerce yıllık hayat birikiminin ürünü olan deyimlerimizin tamamının ortak özelliği, hayata karşı yol gösterici olmalarıdır. B yazımızda da yine o güzel tabirlerden birinin hikayesini sizlerle paylaşmak istiyorum. Bugün “KOL GEZMEK” isimli deyimimize bakalım isterseniz:

Deyimin lügat manası: “Osmanlılar zamanında şehir ve kasabaların asayişini muhafaza maksadıyla yörenin mülki amirinin veya görevlendirdiği zabıta memurlarının dolaşması. Kola çıkmak” olarak biliyoruz.

Tanzimat' tan evvel sadrazamlar, yeniçeri ağaları, kaptan paşalar kola çıkarlar, yolsuz hareketi görülenleri cezalandırırlardı. Tanzimat' tan sonra kurulan zaptiyelerin ve daha sonra polislerle jandarmaların gece ve gündüz, inzibat ve asayişin temini maksadıyla, çarşı pazarlarla mahalle aralarında dolaşmalarına da “ kol gezmek ” denirdi.

Yine bu manada “ devriye gezmek ” tabiri de kullanılırdı. Geceleri sokakta fenersiz gezmesinden dolayı şekil ve kıyafetinde, kendinde şüphe uyandıran kimseler de kol gezenler tarafından çevrilir. Bunlar karakola ve zindana gönderilmeyip sabaha kadar çalıştırılmak suretiyle cezalandırılmak üzere mahalle hamamının külhanına gönderilirdi.

İstanbul’ un hemen her mahallesinde bulunan hamamların sabah namazından bir iki saat evvel hazır ve acık bulundurulması adetti. Oldukça ağır ve pis işlerden sayılan külhancılık eskiden ekseriyetle ekaliyet mensupları tarafından görülürdü. Külhancılar, devriye tarafından yakalanıp kendilerine teslim olunanları sabaha kadar odun taşımak, külhan ocaklarını temizlemek gibi işlerde çalıştırırlar ve sabahleyin üstleri başları kurum ve kir içinde bunları salıverirlerdi.

Fenersiz gezen hüviyeti meçhul adamların bu suretle hamamlara teslim edilmesi hem kol gezenleri karakola kadar gitme zahmetinden kurtarır, hem de bir daha kimsenin fenersiz gezmemelerini temin ederdi. Kol gezenlerin tatbik ettikleri bu cezalar kanuni olmaktan ziyade örfi idi.