Karaciğer Hastalıklarının Tanısı 'Fibroscan' İle Daha Kolay

Prof. Dr. Ebubekir Şenateş, karaciğer sertliğinin ölçümünde yeni bir teknoloji olarak öne çıkan fibroscanın bu tür hastalar için önem taşıdığını vurgulayarak, ‘Fibroscan, karaciğer sertliğini ve karaciğerdeki yağlanmanın miktarını nicel olarak ölçen bir ileri teknolojik yöntemdir. Teknik olarak fibroscan; bir ultrason probu, bunun bağlı olduğu elektronik sistem ve kontrol ünitesinden oluşur. Probtaki ultrasonik dönüştürücü karaciğer dokusuna düşük frekanslı titreşimler gönderir. Bu test ile karaciğer sertliği ve karaciğerdeki nicel yağ miktarı ölçülür’ dedi.

Şenateş, bu yöntemin; kronik hepatit B, kronik hepatit C, karaciğer yağlanması (alkole bağlı olmayan, NAFLD, NASH), otoimmün hepatit, primer biliyer kolanjit, primer sklerozan kolanjit, karaciğer sirozu, ilaca bağlı karaciğer fibrozu (metotreksat gibi ilaçlara bağlı karaciğer hasarı), kriptojenik karaciğer sirozu gibi birçok kronik karaciğer hastalığında kullanılabileceğini belirtti.

‘GÜNÜMÜZDE İHTİYACI KARŞILAYAN EN İYİ YÖNTEM’

Kronik karaciğer hastalığı olan kişilerde karaciğer sertliğini (fibrozis) ölçebilmenin önemine dikkat çeken Şenateş, konuşmasına şu şekilde devam etti:

‘Çünkü bu sertlik derecesine göre tedavi ve takip kararı verilmektedir. Bazen de sertliğin derecesine göre tedavi değişikliğine karar verilir. Karaciğer sertliğinin değerlendirilmesinde referans yöntem karaciğer biyopsisidir. Ancak biyopsinin komplikasyonları, zorluğu, ağrılı ve kanamaya yol açma ihtimali gibi nedenlerden dolayı bir hastada defalarca yapılması mümkün olmamaktadır. Bu nedenle biyopsi yerine veya ilk biyopsiden sonra yapılabilir. Karaciğer sertliğinin değerlendirilmesinde doğruluğu, tekrarlanabilir ve invaziv olmayan bir yönteme ihtiyaç duyulmuştur. Günümüzde bu ihtiyacı karşılayan en iyi yöntem transient elastografidir. Fibroscan, bu prensiple yumuşak dokuların elastisitesini sayısal olarak ölçen ileri teknoloji ürünü bir yöntemdir.’

RADYASYON İÇERMİYOR

Prof. Dr. Ebubekir Şenateş, fibroscanın; karaciğer sertliğinin ve karaciğerdeki yağ oranının nicel olarak ölçülmesinde herhangi ağrı ve zahmet bulunmayan, kısa sürede, hemen sonuç veren, özel bir hazırlığa ihtiyaç duyulmayan, hastaneye yatışa ihtiyaç olmadan, radyasyon içermeyen, karaciğer biyopsisinden daha uygun, sedasyon gerektirmeyen, muayene sırasında yapılabilen bir yöntem olduğunu belirtti.

Fibroscanın herhangi bir yan etkisi bulunmadığını söyleyen Şenateş, ‘Hasta sırtüstü yatarken sağ kolunu başının arkasına yerleştirir, sağ ayağını sol ayağının üzerine atar, düz yatarken hafif sola doğru kavis verir (muz şeklinde pozisyon). Amaç, kaburga aralığını genişletmektedir. Ölçmeye başlamadan önce hastanın 3 dakika yatarak beklemesi önerilir. Ölçüm sağ taraftan, kaburgalar arasından, cilde yerleştirilen prob ile sağ lobdan yapılır. Ölçümün geçerliliği cihaz ekranında anında gözükür’ dedi.

Prof. Dr. Şenateş, fibroscanın; kronik karaciğer hastalığı olan, kronik karaciğer hastalığına neden olan herhangi bir hastalığı bulunan herkese uygulanabileceğini anlattı.

Şenateş, ‘Fibroscan; karnında asit (sıvı) birikimi olan, aşırı obezlerde, ileri evre kalp yetmezliği olan kişilerde doğru sonuç vermeyebilir. Zahmetsiz, ağrısız ve kısa süren bir işlemdir. Kişiden kişiye değişmekle birlikte 5-10 dakika içinde sonuçlandırılabilir’ diye konuştu.

‘İŞLEM ÖNCESİ ÖZEL BİR HAZIRLIK GEREKTİRMİYOR’

Prof. Dr. Ebubekir Şenateş, kronik karaciğer hastalığında sertlik derecesinin değerlendirilmesinde referans yöntemin karaciğer biyopsisi olduğunu, bu yöntemde karaciğerin çok az bir kısmının (yaklaşık 50.000'de birinin) değerlendirilebildiğini aktardı.

Karaciğer biyopsisinde ağrı, kanama ve başka türlü komplikasyonların görülebileceğine de değinen Şenateş, sözlerini şöyle tamamladı:

‘Karaciğer biyopsisinin tekrarlanması zahmetlidir ve hastalar tarafından kabul edilmesi daha zordur. Ayrıca biyopsinin patolojik incelemesi de zaman alıcıdır. Fibroscan ise ağrısız, zahmetsiz, hızlı sonuç veren bir yöntemdir. Karaciğer biyopsisinde değerlendirilen karaciğer dokusunun yaklaşık 100 katı bir dokuyu (yaklaşık 3 santimetreküp) değerlendirebilir.

Yapılan çalışmalarda, fibroscan ile fibrozis denilen karaciğer sertliğinin ölçülmesinde karaciğer biyopsisine yakın bir değerlendirme imkanı yakalandığı görülmüştür. Özel bir hazırlık gerekmez. 2-3 saatlik açlık yeterlidir. Fibroscan cihazında bulunan özel bir teknik olan CAP (controlled attenuation parameter) ile karaciğerdeki yağ oranı nicel olarak ölçülebilir.’