Gerçeklerin Gölgesindeki Işık: The Social Dilemma

Haber365 Özel Haber | Merve Nur Cengiz

'Ölümlülerin hayatına giren tüm büyük olaylar beraberinde lanet getirir.' - Sofokles

The Social Dilemma, sosyal medyaya olan bağımlılığımızın nasıl meydana geldiğinden çok, bu teknolojilerle ilişkiye girdiğimizde perde arkasında yaşananları gözler önüne seriyor. Bizim hizmetimize sunulan masum görünen şeylerin aslında bir yerden sonra bizi esir etmesini tüm çıplaklığıyla gösteriyor, en azından göstermeye çalışıyor.
Google’ın eski Tasarım Etikçisi Tristan Harris dahil olmak üzere, Silikon Vadisi’nin bir zamanlar all-star kadrosunda yer alan teknoloji guruları ile yapılan röportajlar, kurgusal bir aile yapısı içine yedirilerek bizimle buluşturuluyor.   
Meydana gelen sorunlar tespit ediliyor ve uzmanlar tarafından bilimsel olarak değerlendiriliyor. Bu kapsamda da algoritmaların bizi nasıl ele geçirdiği ve yarattığı yıkımlar ele alınıyor.
 
Açıklamalarda bulunan isimler, daha önce yer aldıkları kariyerlerinden bahsediyor ve daha fazla olumlu bir etkilerinin olamayacağını fark ettikleri için istifa etmeye karar verdiklerini söylüyorlar. 
Daha önce Twitter, Facebook, Google, Instagram, Youtube, Pinterest ve Uber'in üretici, karar verici pozisyonlarında bulunan bu kişiler, ortak akılla yarattıkları 'tehlikenin' ucu kendilerine dokununca farkındalığa kavuşuyor. Ancak elbette iş kontrolden çoktan çıkmıştı.
Belgesel, dijital medya sektörünün içinde olanlar ve iletişimcilerin oldukça aşina olduğu olayları ele alınmış olabilir. Ancak hiç şüphesiz toplumun büyük bir kısmı için farkındalık yaratabilir. 

ÜRÜN BİZİZ

'Bir hizmeti/ürünü ücretsiz alıyorsan ürün sensindir' önermesiyle bile bizi çarpıcı gerçeklerle yüzleştiren sistemin, aslında hiç de masum olmadığını bir kez daha görüyoruz. Bedavaya sunulduğunu sandığımız sosyal medya platformlarında üzgünüm ama 'ürün' biziz. Bunu Google’ın eski Tasarım Etikçisi Tristan Harris de ifade ediyor.

HİÇBİR REKLAM TESADÜF DEĞİL

Facebook'ta girdiğiniz doğum tarihinizden Instagram'da aradığınız tatil köylerine kadar tüm verilerinizi kaydeden sistem, sizden elde ettiği tüm dataları reklam şirketlerine tam anlamıyla 'satıyor'. Hem de bunu kendi ellerinizle sunuyorsunuz. 
Yani arkadaşınıza anlattığınız yeni çıkan kozmetik markasının reklamını 5 dakika sonra Instagram’da ‘reklam’ olarak görmeniz de asla tesadüf değil. Telefonu ya da bilgisayarı ele aldığınız andan itibaren algoritmik hilelere açık hale gelerek sistemin de malzemesi haline geliyorsunuz. Yani bu hikayede yanan siz oluyorsunuz. 
Öte yandan belgeselde benim ilgimi çeken belki en önemli nokta, yalan haberlerin doğrulardan daha fazla sattığıydı. Yalnızca ‘tık’ almak uğruna atılan sahte başlıklar, öne sürülen sahte iddialar toplumda tahmin ettiğimizden çok daha fazla tahribata yol açabiliyor. Kötü amaçlı propagandaların insanları sokaklara sürüklemesi gibi… Clickbaitlere tıklarsan, sahte sistemi sürdürmeye yarayan mali teşviki yaratırsın. Bu nedenle bir bilgiyi alırken doğruluğundan emin olmadıkça paylaşmayalım ki, bu kan emici sistemin çarklarına hizmetin bir parçası olmayalım. 

PEKİ YA ÇÖZÜM NEDİR?

‘Tüm bunların çözümü nedir peki?’ dediğinizi duyar gibiyim. Belgeseldeki çözümler belki bazılarımızı bir nebze olsun tatmin edecek gibi olabilir ancak kesin çözüm değil. Ancak önemsiz uygulamaları temizlemek, gereksiz bildirimleri kapatmak gibi ‘basic’ önerileri gözden geçirebilirsiniz. Ve tabii belgeseli izleyerek kendi çözümlerinizi üretebilirsiniz. 

‘Sağlıklı bir toplum, bu zararlı iş modelinden kurtulmamıza bağlı. Bu ürünlerin insanca tasarlanmasını talep edebiliriz. Bir maden kaynağı gibi görülmemeyi talep edebiliriz. Burada niyet ‘Dünyayı nasıl güzelleştirebilirim?’ olmalı.’