Türk edebiyatı bugün mihenk taşlarından birini kaybetti. Edebiyatımızın değerli ismi, 91 yaşında hayata gözlerini yumdu.
Daha çok romanları ve hikaye kitaplarıyla tanınan oyun, deneme ve anı türünde de eserle ortaya koyan Adalet Ağaoğlu, 13 Ekim 1929 tarihinde Ankara, Nallıhan’da doğdu.
Dört çocuklu bir ailenin ikinci çocuğu ve tek kızı olan başarılı yazar, ilkokulu Nallıhan’da okudu, 1938 yılında ise ailesiyle birlikte Ankara’ya taşındı.
Ortaokul ve liseyi Ankara Kız Lisesi’nde tamamlayan usta edebiyatçı, 1950 yılında Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’nin Fransız Dili ve Edebiyatı bölümünden mezun oldu.
1946 yılında Ulus gazetesinde tiyatro eleştirileri yayımlayarak yazarlığa başlayan Ağaoğlu’nun, 1948-50 yılları arasında Kaynak Dergisi’nde şiirleri yayımlandı.
TRT’DE ÇEŞİTLİ GÖREVLERDE ÇALIŞTI
Açılan bir sınavla Ankara Radyosu’na giren Ağaoğlu, 1951-1970 yılları arasında TRT’de çeşitli görevlerde bulundu.
Ankara Radyosu’nda göreve başladığı yıl ilk radyo oyunu olan “Aşk Şarkısı’nı” yazan Ağaoğlu, radyoda görev yaparken Kartal Tibet, Üner İlsever, Çetin Köroğlu, Nur Sabuncu ile birlikte Ankara’nın ilk özel tiyatrosu olan “Meydan Sahnesi”‘ni kurdu.
Meydan Sahne Dergisi’ni de bu sıralarda çıkaran başarılı edebiyatçı, 1953 yılında tiyatro konusunda görgü ve bilgisin arttırmak üzere Paris’e gitti.
1953’te Sevim Uzungören’le birlikte yazdığı “Bir Piyes Yazalım” tiyatro oyunu aynı yıl Ankara’da sahneleyen Ağaoğlu, 1954 yılında mühendis Halim Ağaoğlu ile evlendi.
İlk romanını yazana kadar oyun yazarlığını sürdüren Ağaoğlu, üst üste yazdığı oyunlarla altmışlı ve yetmişli yılların önde gelen oyun yazarlarından biri oldu.
TRT’NİN ÖZERKLİĞİNE EL KONULUNCA İSTİFA ETTİ
TRT’nin özerkliğine el konulması sebebiyle TRT Radyo Dairesi Başkanlığı’ndan istifa eden usta isim, 1970 yılından bu yana yazarlıktan başka bir işle uğraşmadı.
Edebiyat yaşamının bazı dönemlerinde “Remüs Tealada” ve “Parker Quinck” gibi takma adlar kullanan Ağaoğlu’nun ilk romanı Ölmeye Yatmak, 1973 yılında yayımlandı.
Tüm eserleri yoğun tartışmalara konu olan başarılı yazar; “Ölmeye Yatmak”, “Bir Düğün Gecesi” ve “Hayır” adlı romanlarla bir üçleme oluşturdu ve birçok ödül kazandı.
Bir Düğün Gecesi ve Hayır romanları yayınlanır yayınlanmaz, ikinci romanı olan Fikrimin İnce Gülü, dördüncü basımında toplatılan yazarın “Fikrimin İnce Gülü” romanı hakkında da 1981 yılında dava açıldı. Suçlanma sebebi ise askeri kuvvetleri tahkir ve küçük düşürmekti. Ağaoğlu, iki yıl süren davanın ardından bu suçlardan aklandı. Düğün Gecesi” ise soruşturma aşamasında kaldı.
Dönemin üç önemli roman ödülüne layık görülen Ağaoğlu,’nun, “Bir Düğün Gecesi” adlı romanı ise Aldous Huxley’den aşırma olduğu iddiasıyla uzun süre tartışıldı.
1996’DA TRAFİK KAZASI GEÇİRDİ
1986 yılında İnsan Hakları Derneği’nin kurucuları arasında yer alan Ağaoğlu, Temmuz 2005’de İnsan Hakları Derneği’nin tek yanlı ırkçı-milliyetçi bir tutum takındığını belirterek “PKK yanlısı politika izliyorlar” diyerek istifa etti.
1983 yılından beri İstanbul’da yaşayan Adalet Ağaoğlu, 1991 yılında Çok Uzak Fazla Yakın’la oyun yazarlığına döndü.
Eşi Halim Ağaoğlu tarafından Adalet Ağaoğlu ile ilgili yazıları bir araya getiren bir arşiv oluşturuldu ve 2003’te Adalet Ağaoğlu’nun yazarlığının 55. yılı anısına “Herkes Kendi Kitabının İçini Tanır” adı ile basıldı.
Edebiyatımızın unutulmaz ismi, 1996 yılında parkta otururken bir arabanın gelip kendisine çarpmasıyla ağır biçimde yaralandı ve uzun bir süre tedavi altına alındı.
Hikaye, oyun, deneme, roman ve anı türlerinde eserler üreten Ağaoğlu, TDK Tiyatro Ödülü, Saik Faik Hikâye Armağanı, Sedat Simavi Edebiyat Ödülü, Orhan Kemal Roman Armağanı, Erdal Öz Edebiyat Ödülü gibi birçok ödülü de kazanan bir yazardı.
ESERLERİ
Tiyatro ve Radyo Oyunları
Bir Piyes Yazalım – 1953, oynanmış, basılmamış
Yaşamak – 1955-56 radyo oyunu, yayınlanmış, basılmamış
Evcilik Oyunu – 1964
Tombala – 1967
Çatıdaki Çatlak – 1969
Sınırlarda 1969
Üç Oyun: Bir Kahramanın Ölümü, Çıkış, Kozalar 1973
Kendini Yazan Şarkı 1976
Çok Uzak – Fazla Yakın 1991
Duvar Öyküsü – Çocuklar ve Büyükler için Müzikli Danslı Oyun 1992
Fikrimin İnce Gülü – 1996
Çağımızın Tellalı 2011
Roman
Ölmeye Yatmak 1973
Fikrimin İnce Gülü 1976
Bir Düğün Gecesi 1979
Yazsonu 1980
Üç Beş Kişi 1984
Hayır… 1987
Ruh Üşümesi 1991
Romantik Bir Viyana Yazı 1993
Dert Dinleme Uzmanı 2014
Öykü
Yüksek Gerilim (1974)
Sessizliğin İlk Sesi 1978
Hadi Gidelim 1982
Hayatı Savunma Biçimleri 1997
Deneme
Geçerken 1986
Karşılaşmalar 1993
Başka Karşılaşmalar 1996
Öyle Kargaşada Böyle Karşılaşmalar 2002
Yeni Karşılaşmalar 2011
Mektup
Mektuplaşmalar (Mehmet Baydur ile birlikte) 2005
Anı
Göç Temizliği 1985
Gece Hayatım 1991
Günce
Damla Damla Günler 2004
Damla Damla Günler I-II-III 2007
Seçkiler
Seçmeler (Kendi Seçtikleri) Ekim 1993