21.06.2021-12:19 (Son Güncelleme:11.01.2022-11:18)

Barbaros Hayrettin Paşa Kimdir?

Denizcilik tarihi açısından oldukça önemli bir kişi olan Barbaros Hayrettin Paşa'nın kardeşleri kimlerdir? Nasıl öldü, türbesi nerededir?

Denizcilerin Piri olarak adlandırılan Barbaros Hayrettin Paşa, Osmanlı Devleti’nin Akdeniz’deki gücü ve temsilcisi olmasının yanı sıra tarihin en büyük denizcilerinden birisidir. Barbaros Hayrettin Paşa, 16. yüzyılda Osmanlı Devleti’nin Akdeniz ve Adriyatik Deniz’inde hakim olan sayılı denizcilerden biridir. Dünya deniz teknolojisine getirdiği yenilikler ve denizlerde kazandığı zaferlerle 500 yıldır adından söz ettiriyor. Barbaros Hayrettin Paşa’nın hayatı denizlerde geçtiğinden dolayı Rumca, Arapça, İspanyolca, İtalyanca ve Fransızca gibi Akdeniz dillerini iyi bilirdi.

Akdeniz’i bir Türk gölü haline getiren Barbaros Hayrettin Paşa, Osmanlı Devleti’nin de Kaptan-ı Deryasıdır. Asıl adı Hızır olduğu halde Barbaros ve Hayreddin lakaplarıyla tanınan Barbaros Hayrettin Paşa’ya batılılar havuç rengine çalan kırmızı sakalından dolayı ağabeyi Oruç’a verdikleri Barbarossa adını daha sonra Hızır için de kullandıklarından Barbaros diye tanınmıştır. Barbaros Hayrettin Paşa ‘dinin hayırlısı’ anlamına gelen Hayreddin lakabını ise kendisine Yavuz Sultan Selim vermiştir.

BARBAROS KARDEŞLER KİMDİR?

Asıl adı Hızır Reis olan Barbaros Hayrettin Paşa’nın babası Yakup Ağa, Vardar Yenicesi'nin ardından fethedilen Midilli'ye yerleşmesinden sonra 1478'de dünyaya geldi. Dört kardeşin en küçüğü olan Hızır Reis, küçük yaştan itibaren denizcilik ve ticaretle uğraşmıştır. Barbaros Hayrettin Paşa, gençliğinden itibaren yaptırdığı gemiyle Midilli Selanik ve Eğriboz arasında ticaret yaptı. Ağabeyi Oruç Reis’in Rodos şövalyelerine esir düşmesinin ardından Oruç ve Hızır kardeşler Şehzade Korkut'un himayesine girdi. Bu tarihten sonra İspanyolların Batı Akdeniz’de hakimiyet kurmasını önlemek için Hızır Reis ve Oruç Reis Akdeniz’de deniz gazisi olarak hakimiyet mücadelesine girdi.

1516’da Akdeniz’de ele geçirdikleri yüklü bir gemiyi Osmanlı Devleti padişahı Yavuz Sultan Selim'e hediye olarak gönderirler. Böylelikle Barbaros Hayrettin Paşa ve Oruç Reis Osmanlı desteğini de alarak 1516-1517 yıllarında İspanyol ve Cenevizlilerle yaptıkları savaş sonucunda Cezayir’i kendi denetimleri altına alarak Kuzey Afrika’da toprak edinirler.

HAYRETTİN LAKABINI KİM VE NASIL VERDİ?

Şerşel ve Cezayir Sultanı ilan edilen Oruç Reis, 1518’de İspanyollara sığınan Tlemsen Beyi'nin karşı saldırı yapması ile şehit oldu. Ayrıca bu saldırı sırasında Barbaros Hayrettin Paşa'nın diğer kardeşi İshak Reis de şehit olmuştur. Üç kardeş olarak çıktıkları Akdeniz seferlerinde tek başına kalan Hızır Reis, Osmanlı Devleti’nin daha fazla desteğini alabilmek için stratejik bir kararla Yavuz Sultan Selim'e bir heyet göndererek topraklarının Osmanlı hakimiyetine kabulünü istedi. Böylelikle Kuzey Afrika topraklarındaki Mısır’ın ardından Cezayir’de Osmanlı toprağı oldu. Yavuz Sultan Selim adına para bastırarak, hutbe okutarak bağlılığını bildiren Hayrettin Reis, Cezayir Beyi olarak atandı.

Barbaros Hayrettin Paşa’ya Anadolu’da gönüllü asker toplama imtiyazı tanıtan Osmanlı Devleti ayrıca yeniçerilerle topçulardan oluşan 2000 kişilik bir yardımcı birlik gönderilmesi kararlaştırıldı. 1519’da Yavuz Sultan Selim Hızır Reis’e dinin hayırlısı anlamına gelen, Hayrettin lakabını kendisine vermesiyle Hayrettin Paşa olarak da anılmaya başlandı. Sicilyalıların seksen gemiden oluşan bir filo ile yaptığı çıkarmayı püskürten Hızır Reis bu tarihten itibaren, Avrupalılar Hızır’a Oruç Reis’e verdikleri gibi Barbarossa lakabını verdiler.

Çeşitli baskı ve zulümlere uğrayan, Endülüslü Müslümanları Barbaros Türk gemileriyle Afrika sahillerine taşıyan Hayrettin Paşa, 70 bin Endülüs Müslümanı bölgeye yerleştirdi. Ayrıca bu seferler sırasında ele geçirilen ganimetlerle Cezayir zenginleşti. Yavuz Sultan Selim'in ardından Kanuni Sultan Süleyman döneminde de büyük başarılara imza atan Barbaros Hayrettin Paşa bölgedeki Ceneviz, Fransız ve İspanyollara karşı Osmanlı Devleti adına önemli zaferler kazandı.

Kanuni Sultan Süleyman, Kemankeş Ahmed Paşa’nın yerine 1534te Barbaros Hayrettin Paşa'yı Kaptan-ı Derya ilan etti. Ardından Mora kıyılarındaki Hristiyan denizcilerin üzerine de Hayrettin Paşa’yı gönderdi. 1534'te Gelibolu sancak beyliği payesiyle Kaptan-ı Derya ve beylerbeylik derecesine yükseltilmiş oldu.

PREVEZE DENİZ ZAFERİ NASIL KAZANILDI?

Barbaros Hayrettin Paşa Osmanlı Devleti’nin Akdeniz’de üstünlük kurabilmesi için güçlü ve düzenli bir donanma olası noktasında çalışmalar yaptı. Avrupalılar ise Akdeniz’deki bu Türk gücünü kırabilmek amacıyla Papalık, Venedik, Ceneviz, Malta, İspanya ve Portekiz gemilerinden oluşan ve başında Andera Doria'nın bulunduğu bir Haçlı Donanması kuruldu.

Papalık, Venedik, Ceneviz, Malta, İspanya ve Portekiz Andera Doria komutasında bulunan 208 veya 246 gemilik donanması ve yaklaşık 60 bin askerine karşı Barbaros Hayrettin Paşa komutasındaki Osmanlı Devleti’nin 122 gemi ve 20 bin asker vardı. Tarihin en kalabalık deniz muharebesinin gerçekleştiği Preveze Deniz Muharebesi’nde taraflar Arta Körfezi’nde 25 Eylül 1538’de karşı karşıya geldi. Ayırca Preveze Deniz Muharebesi’nde görev alan Turgut Reis de bu savaşla birlikte ön plana çıkmaya başlamıştır.

Andera Doria komutasındaki Haçlı donanması büyük bir bozguna uğratılarak 128 gemisi kaybetti 2175 kişiyi ise esri aldı. Buna karşılık Barbaros Hayrettin Paşa komutasındaki Osmanlı donanması ise 29 gemi ve 400 levendini şehit verdi. Preveze Savaşı sonrasında, Osmanlı Devleti'nin Akdeniz'deki egemenliği pekişti. Şarlken, Preveze'nin intikamını almak için 1541'de Cezayir'e saldırdı ancak başarılı olamadı.

HAYRETTİN PAŞA FETİHLERİ

Haçlı Donanmasının başında yer alan ve Hristiyanlar arasında oldukça büyük bir üne sahip olan Andera Doria, bir daha Barbaros Hayrettin Paşa’nın karşısına çıkmaya cesaret edememiştir. Uzun süre Akdeniz’deki tek hakim güç olarak kalan Osmanlı Devleti, 16. yüzyıla kadar kara unsurları oldukça güçlü iken bu tarihten itibaren deniz gücü de en az kara kuvvetleri kadar güçlü ve yenilmez bir konuma gelmiştir.

Fransa Kralı 1. François'in Şarlken'e karşı yardım istemesi üzerine Kanuni Sultan Süleyman, Barbaros Hayrettin Paşa'yı Fransa'nın Akdeniz kıyılarına gönderdi. 1543 yılında Osmanlı ve Fransız donanması birleşerek Nice’yi zapt etti. Ayrıca buradan dönüş yolunda Cenovalılara esir düşmüş olan Turgut Reis’i de kurtarmıştır. Kanuni Sultan Süleyman döneminde Osmanlı denizciliği Barbaros Hayrettin Paşa ile birlikte bir kara imparatorluğundan deniz imparatorluğuna ulamış ve açık denizlerde de etkinlik göstermeye başlamıştır.

1543 yılında yapılan bu Nice seferi Barbaros Hayrettin Paşa’nın son seferi olmuştur. Bu tarihten itibaren donanma ve yeni denizcilerin yetiştirilmesi için çalışan Barbaros Hayrettin Paşa , 16. yüzyılda Barbaros Hayrettin Paşa devletin deniz politikasını belirlemesinin yanı sıra Tersane-i Amire'nin, dönemin en başarılı gemi üretim ve teknoloji merkezi olmasını sağladı. Onun mektebinde yetişen değerli denizciler ve teşkilatlı tersane sayesinde bu deniz gücü varlığını bir süre daha devam ettirdi.

BARBAROS HAYRETTİN PAŞA'YI NASIL ÖLDÜ?

İnternet üzerinde her ne kadar birçok insan "Barbaros Hayrettin Paşa'yı kim öldürdü?" diye aratıyorsa da işin asıl bu değildir. Nice Kuşatması sonrası yaşlılığının verdiği yorgunlukla birlikte seferlerden ziyade İstanbul'daki tersane işlerine ağırlık veren Paşa, 5 Temmuz 1546 yılında kısa bir hastalık sonucu hayatını kaybetti. Ölümü için, "Denizin Reisi Öldü." demişlerdir. Yani Barbaros Hayrettin Paşa idam edildi sözleri yanlıştır.

TÜRBESİ NEREDEDİR?

68 yıllık yaşamına birçok fetih ve kuşatmayı sığdıran Hayrettin Paşa, İstanbul'da hayata gözlerini yumar ve İstanbul'a defnedilir. Türbesi Beşiktaş iskelesinde bulunmaktadır. Barbaros Hayrettin Paşa Türbesi'ni Mimar Sinan yapmıştır.

BARBAROS HAYRETTİN PAŞA’NIN KİŞİSEL ÖZELLİKLERİ NEDİR?

Dönemin kaynaklarına göre Barbaros Hayrettin Paşa’nın ömrü denizlerde geçtiğinden dolayı Rumca, Arapça, İspanyolca, İtalyanca ve Fransızca gibi Akdeniz dillerini iyi bilirdi. Hayrettin Paşa, iri yapılı, kumral tenli, saçı, sakalı, kaşları ve kirpikleri çok gürdü. Ömrü denizlerde geçmiş olmasına rağmen İstanbul'da bir cami, bir medrese bir de sıbyan mektebi inşa ettirdi.